Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Blaðsíða 96

c. Venjulegur dagur byrjaði á því að __ vorum vakin kl. 6.30 og …
(Austri 27. ágúst 1992, bls. 4; Tímarit.is)
d. Við vissum, að __ höfðum aðeins gert það, sem rétt var.
(Morgunblaðið C 19. nóv. 1989, bls. C 22; Tímarit.is)
Þar sem frumlagseyður í tengieyðingu og umræðuliðfellingu teljast hér
ekki til eiginlegra núllfrumlaga takmarkaði ég leitina við aukasetningar.
En það er samt auðvitað engin leið að gera á þessu tæmandi talningu í
auka setningum og raunar ekki neitt nálægt því; aukatengingarnar eru
margar og sagnir hafa allt að 16 formum í 1. og 2. persónu. Þýðingarlaust
er að leita að 3. persónu dæmum. Þau skipta þúsundum en öll slík dæmi
sem ég athugaði nánar reyndust vera með ópersónulegu núllfrumlagi eða
frestuðu frumlagi. Ég set því 3. persónu til hliðar hér.
Flest dæmin sem rak á fjörur mínar reyndust vera í 1.p.flt. í að-setn-
ingum, eins og dæmin í (16). Í töflu 1 sýni ég niðurstöður mínar í Risa -
málheildinni fyrir að-setningar með algengustu sögn málsins, vera.
Dæmi Fjöldi Ár Dæmi Fjöldi Ár
að __ er (1.p.) 0 að __ var (1.p.) 0
að __ ert 2 2010, 2015 að __ varst 3 2009–2010
að __ erum 34 1960–2019 að __ vorum 22 2003–2019
að __ eruð 1 2019 að __ voruð 0

að __ sé (1.p.) 0 að __ væri (1.p.) 0
að __ sért 9 2000–2017 að __ værir 0
að __ séum 9 2005–2019 að __ værum 18 1993–2019
að __ séuð 0 að __ væruð 0
Tafla 1: Fjöldi dæma um vísandi núllfrumlög í að-setningum með sögninni vera
í Risamálheildinni eftir persónu, tölu og árum.

Dæmin koma bæði fyrir í að-skýringarsetningum og atvikssetningum
tengd um með fleiryrtum aukatengingum: af því að, vegna þess að, o.s.frv.
Af dæmunum 34 um að __ erum eru t.d. 15 í skýringarsetningum en 19 í
atvikssetningum. Af dæmunum 18 um að __ værum reyndust 15 vera í
skýringarsetningum en þrjú í atvikssetningum.
Talningar af þessu tagi eru tafsamar því að skoða þarf sérhvert dæmi
nákvæmlega til að sneiða hjá talningarvillum. Hér er enda margt vinsað
Halldór Ármann Sigurðsson96