Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Side 163

Þó að við teljum að þessi fyrsta tilraun okkar til að nota aðferð af þessu
tagi gefi ágæta raun er rétt að fram komi að auðvelt er að hugsa sér ýmis
atriði sem væri áhugavert að bæta við heildarmyndina í síðari rannsókn-
um, ekki síst í ljósi þess að Wood komst að því í sinni rannsókn að ýmsir
þættir geta haft áhrif á tíðni stílfærslu. Við látum þó tiltölulega einfalda
greiningu duga að þessu sinni en stefnum á að vinna með fleiri óháðar
breytur í framtíðinni.

4. Aðferðir
Í þeirri rannsókn sem hér er til umfjöllunar er hlutfallsleg tíðni stílfærslu
í þingræðum Steingríms J. Sigfússonar á árunum 1983–2019 rakin ár fyrir
ár þar sem sjónum er beint að því hvað geti haft áhrif á að slík setn-
ingafræðileg formgerð sé notuð. Rannsóknin er unnin út frá textaskrá
með öllum þingræðum Steingríms á tímabilinu og hlutfallsleg tíðni stíl-
færslu á hverju ári er reiknuð miðað við heildarfjölda setninga þar sem
hægt hefði verið að beita henni. Hér er nauðsynlegt að taka fram að það
er ekki hægt að útiloka áhrif ræðuskrifara á gögnin, þ.e. að Steingrímur
hafi ekki skrifað allar ræðurnar sjálfur. Hins vegar horfðu höfundar á þó
nokkuð margar myndbandsupptökur af Steingrími að flytja ræður og það
var afar sjaldgæft að hann læsi þær upp beint af blaði svo höfundar eru
nokkuð öruggir í afstöðu sinni um að gögnin endurspegli mál Steingríms
með fullnægjandi hætti. Þá má einnig nefna að höfundar báru ræður úr
málheildinni saman við myndbandsupptökur og afar lítil skekkja var í
gögnunum. Vert væri að kanna nánar hvernig notkun stílfærslu tengist
ólíkum ræðutegundum. Við höfum unnið litla forkönnun á þessu (Lilja
Björk Stefánsdóttir og Anton Karl Ingason 2019) sem bendir til þess að
sveiflur milli tímabila séu a.m.k. að einhverju leyti óháðar ræðutegund
vegna þess að lífsleiðarmynstrið (helstu sveiflur upp og niður) er svipað í
ólíkum ræðutegundum þó að undirbúnar ræður séu með meiri stílfærslu
en svör. Sú könnun verður þó að teljast á svo miklu frumstigi að ekki er
hægt að fullyrða um þetta án frekari rannsókna.
Þá tók fyrri höfundur greinarinnar viðtal við Steingrím til að afla frek-
ari upplýsinga5 og skýra breytingarnar nánar, en viðtalið var tekið upp og
skráð orðrétt niður. Um hálfstaðlað eigindlegt viðtal (e. semi-structured
interview) var að ræða þar sem höfundur var með nokkrar fyrirfram ákveðnar
spurningar en leitaðist jafnframt við að fá viðmælanda til að tala sem mest
Einstaklingsbundin lífsleiðarbreyting 163
5 Viðtalið var tekið 2. mars árið 2017 á skrifstofu Steingríms í Austurstræti.