Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Side 164

og leiða viðtalið að einhverju leyti. Það var gert með það að leiðarljósi að
einstaklingurinn, í þessu tilviki Steingrímur J. Sigfússon, væri virkur
túlkandi veruleikans og að aðeins væri hægt að skýra athafnir hans með
því að kanna hvaða merkingu hann legði í aðstæður sínar og reynslu (sjá
t.d. Esterberg 2002 og Helgu Jónsdóttur 2013). Í viðtalinu var megin-
áhersla lögð á túlkun og upplifun Steingríms á mismunandi tímabilum á
stjórnmálaferli hans en Steingrímur var einnig spurður stuttlega út í
viðhorf til eigin málnotkunar sem og til málnotkunar almennt. Í þessu
samhengi er nauðsynlegt að taka fram að mat á eigin færni er ónákvæmur
mælikvarði hvað raunverulega færni varðar en sjálfsmat getur samt sem
áður gefið ákveðnar vísbendingar um dulin viðhorf (e. implicit attitudes)
ein staklinga. Þá ber að nefna að viðtalið var samt fyrst og fremst hugsað
sem viðbótarupplýsingar við gögnin og við notum það aðeins þar sem ein-
stakar tilvitnanir úr því varpa ljósi á megindlegar niðurstöður.

5. Þróun stílfærslu í máli Steingríms J. Sigfússonar
Í þessum kafla verður fjallað um tíðni stílfærslu í máli Steingríms J. Sig -
fússonar á árunum 1983–2019. Áður en greint verður ítarlega frá nokkr -
um athyglisverðum tímabilum er gagnlegt að rýna í mynd 2, sem sýnir
heildarþróun stílfærslu í máli Steingríms.
Fyrst ber að nefna að mynd 2 sýnir ekki reglulega S-kúrfu heldur má
frem ur greina samfellda röð tímabila sem sýna mismunandi mynstur hvað
varðar tíðni stílfærslu. Sökum þess að mynd 2 er byggð á umfangsmiklum
gögnum sem dreifast tiltölulega jafnt yfir tímabilið 1983–2019, þó að örfá
ár einkennist af gagnarýrð, er ólíklegt að þessi mynstur séu eins konar til-
viljanakennd frávik frá S-kúrfu. Þá má jafnframt líta á bæði umfang og
eðli breytinganna á mynd 2 sem frekari rök fyrir því að ólíklegt sé að um
frávik frá S-kúrfu sé að ræða. Hafa ber í huga að þrátt fyrir að breyting-
arnar séu nokkuð sveiflukenndar og þarfnist frekari útskýringa er greini-
leg samfella í þróun stílfærslu á tímabilinu. Tíðnin fer lægst niður í 33%
og hæst í rúm 79% og þá getur hún sveiflast nokkuð hratt milli ára. Í
þessu samhengi er gagnlegt að huga að því hvernig heildarþróunin liti út
ef hún væri aðeins byggð á tveimur tímabilum, eins og algengt er í rann-
sóknum á lífsleiðarbreytingum. Mynd 2 sýnir að mikilvæg gögn hefðu
glatast ef við hefðum aðeins fyrsta og síðasta árið í stað þrjátíu og sex sam-
felldra ára.

Lilja Björk Stefánsdóttir og Anton Karl Ingason164