Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Side 196

rakin af mikilli nákvæmni og sett í samhengi við bæði málkerfið og ýmsa félags-
lega þætti, svo sem aldur, kyn, búsetu og viðhorf málnotendanna. Fyrir vikið
verður ritgerðin mjög efnismikil og óhjákvæmilega verður nokkuð um endur-
tekningar þegar heildarmyndin er rifjuð upp í hvert sinn sem nýtt sjónarhorn er
tekið til skoðunar. Ég viðurkenni líka fúslega að ég mátti á köflum hafa mig allan
við til að ná að halda utan um það hver þróun hvers afbrigðis var eftir því hvaða
málkerfislegu eða félagslegu þættir voru til athugunar hverju sinni. Á móti þessu
má þó auðvitað færa rök fyrir því að þegar andmælendur sjá helst ástæðu til að
kvarta undan of mikilli nákvæmni í doktorsverkefni þurfi doktorsefnið tæpast að
hafa áhyggjur af miklu öðru.
Margt áhugaverðra nýjunga má finna í niðurstöðum verksins og niðurstöður
eru almennt lagðar fram með skýrum og skipulegum hætti. Til að mynda er
ánægjulegt að sjá hér unnið nokkuð jöfnum höndum út frá sjónarhorni málkunn-
áttufræða og félagslegra málvisinda, því að þótt sú nálgun sé kannski ekki alveg
eins ný af nálinni og Margrét vill vera láta (sjá t.d. Hönnu Óladóttur 2017) er
þarft og gott að sýna fram á það, eins og hér er gert, að þessi kenningakerfi geta
stutt hvort við annað með ýmsu móti þótt oftar en ekki hafi gengið á með hálf-
gerðum skotgrafahernaði þeirra á milli. Hér fást einnig ítarlegri upplýsingar um
æviskeiðsbreytingar en áður hafa legið fyrir í íslensku samhengi, en rauntíma -
athugun af þeim toga sem gerð er hér hefur verið illvinnanleg fram á síðustu ár
og niður stöður Margrétar, t.d. um að ævibreytingar eigi sér helst stað á fyrri hluta
ævinnar en að málnotendur geti jafnframt á seinni hluta ævinnar horfið aftur til
þess framburðar sem þeir tömdu sér í æsku, eru þarft innlegg í alþjóðlega umfjöll-
un um málbreytingar og eðli þeirra. Samantekið er hér því um að ræða dýrmætt
framlag til íslenskrar málfræði og málbreytileikafræða almennt með skipulegri og
vand aðri úrvinnslu frumgagna, og með fræðilegri umræðu, túlkun og mati á
þeim.
Það er þó auðvitað svo, í eins efnismikilli ritgerð og hér er undir, að ýmsar
spurningar og vangaveltur vakna um flestar hliðar verksins, hvort sem þar er
horft til fræðilegs bakgrunns, rannsóknaraðferða eða niðurstaðna og túlkunar
þeirra. Þar með erum við komin að meginþætti þessara andmæla, þ.e. samræðum
okkar andmælendanna við doktorsefnið. Við Ari Páll, meðandmælandi minn,
höfum gert með okkur lauslega verkaskiptingu í þessum efnum þar sem hann
hallar sér meira að fræðilegum bakgrunnsþáttum á meðan ég horfi frekar til
aðferðafræðilegra álitamála, þótt einhver skörun verði þarna á milli. Þeir þræðir
sem teknir verða upp í tengslum við niðurstöður verksins fléttast svo saman út
frá þeim atriðum sem hvorum okkar um sig þótti áhugaverðast og þarfast að taka
til umræðu. Með þessu náum við vonandi að impra á öllum megindráttum verks-
ins þótt tímatakmarkanir við vörnina þýði óhjákvæmilega að ýmis áhugaverð
atriði standa eftir órædd. Vonandi gefst tækifæri til að gaumgæfa þau betur á
öðrum vettvangi.
Finnur Friðriksson196