Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Page 206

hvort það gæti verið að harðmæli meðal ungmenna væri nú algengara en það var
meðal ungmenna á 9. áratug síðustu aldar, þ.e. á tímum RÍN-rannsóknarinnar.
Vegna þessa var bætt við rannsókn meðal ungmenna á Norðurlandi. Til þess fékk
ég styrk frá Málvísindastofnun. Þó að ekki væri hægt að fara um allt Norðurland,
heldur aðeins til Akureyrar og nágrannasveitarfélaga, dugði þessi rannsókn til að
sannfærast um að harðmæli væri ekki í sókn meðal ungmenna, heldur þvert á
móti. Undanhaldið var hraðara en áður.
Þessi sókn harðmælis hjá fullorðna fólkinu leiddi athygli mína að viðhorfum.
Ég hafði ekki séð fyrir að þau yrðu svona veigamikill hluti af ritgerðinni sem
raunin varð, en þegar þarna var komið sögu hugsaði ég hvort sú tilfinning mín
væri rétt að norðlenska nyti sérstakrar velþóknunar og ef svo væri, hvort slík
viðhorf gætu átt þátt í þeim ævibreytingum sem blöstu við mér.
Mér fannst ég ekki geta byggt á þessari tilfinningu einni. Ég varð að fá hana
staðfesta. Þar að auki vissi ég ekki hvort þessi jákvæðu viðhorf, sem ég þóttist
merkja (og tel mig ekki eina um það), næðu til bæði harðmælis og raddaðs fram-
burðar. Ef svo hefði verið hefðu þau varla haft skýringargildi fyrir þróun harð -
mælis. Svo kom auðvitað til greina að þessi jákvæðu viðhorf væru til einhverrar
óljósrar ímyndar norðlensks máls.
Ég réðst því í talsverðar athuganir á viðhorfum eins og ég nefndi í kynningu
minni.
Hvað öflun annarra gagna varðar, eins og um tengslanet eða framburð við
aðrar aðstæður er svarið einfaldlega nei, mér datt það ekki í hug. Rannsókn mín
er þáttur í RAUN-rannsókninni þar sem rauntímasamanburður var markmiðið.
Ef ég hefði safnað gögnum um hversdagslegan framburð hefðu þau ekki boðið
upp á rauntímasamanburð heldur nýjar rannsóknarspurningar sem hefði verið
hægt að glíma við á grundvelli nýjustu gagnanna. Ég held að slíka rannsókn væri
betra að vinna frá grunni, ekki með úrtaki sem var valið með samanburð við eldri
rannsóknir í huga. Þar að auki fannst mér ég satt að segja hafa nóg að sýsla.

Svar við spurningu vi): Ég skrifaði reyndar heilan kafla um jaðarsvæði norð -
lensku afbrigðanna, en síðan ákvað ég að sleppa honum. Það kom eiginlega aldrei
til álita að fjalla um skaftfellsku afbrigðin á sama hátt. Þar hefði slík umfjöllun
helst átt að ná til Rangárvallasýslu og Suður-Múlasýslu en upplýsingar á fram-
burðarspjöldum Björns dugðu tæplega til slíkrar athugunar. Fyrir norðan voru
þetta Skagafjarðarsýsla og Norður-Múlasýsla. Í Skagafirði háttaði svo til í rann-
sókn Björns að skörp skil voru um Héraðsvötn. Svæðið austan Vatna var í raun
hluti af kjarnasvæði harðmælis. Það skipti því máli hvorum megin Vatna málhaf-
arnir bjuggu en þegar ég reyndi að skipta RAUN-úrtakinu eftir búsetu, þ.e. þeim
sem tóku þátt í öllum þremur rannsóknunum, kom í ljós að fólkið hafði flutt
fram og til baka yfir þessi skil. Sumir voru vestan Vatna í rannsókn Björns en
voru komnir austan þeirra í RÍN og öfugt. Þetta var því snúið viðfangsefni. Í
Norður-Múlasýslu var ekki þessi vandi, en þar má segja að rannsóknarspurning-
Margrét Guðmundsdóttir206