Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Blaðsíða 221

er mun skýrari fókus á mína nálgun. Ég fjalla ekki vítt og breitt um viðfangsefni
málkunnáttufræðinnar. Ég er ekki viss um að það hafi verið mistök að öllu leyti,
ég held að þessi „kerfislega“ nálgun krefjist fullrar athygli, en það hefði verið
sanngjarnt og meira jafnvægi innan 2. kafla ef ég hefði getið um fleiri hliðar mál-
kunnáttunnar og málkunnáttufræðinnar.
Hvað varðar breytileika þá er hann auðvitað af mörgu tagi eins og þú lýsir.
Í rannsókninni beindi ég fyrst og fremst sjónum að honum í því ljósi að málbreyt-
ing stæði yfir, eitthvað væri í sókn á kostnað annars. Það sést kannski vel á því að
það nánast sló mig út af laginu að sú skyldi ekki vera raunin með skaftfellskan
einhljóðaframburð og tvíhljóðaframburð.
Gögnin sem ég hafði bjóða ekki upp á athugun á breytileika eftir fjölbreyttum
aðstæðum. Á móti kemur, að segja má, sá styrkur þeirra að aðstæður voru tiltölu-
lega líkar í öllum rannsóknunum. Einmitt þess vegna eru þau hæf til saman-
burðar. Svo má ekki gleyma því að það kom vel fram í RÍN og RAUN, þar sem
skoðaðir voru myndalistar, að breytileiki getur komið fram við nákvæmlega sömu
aðstæður. Þátttakendur skoðuðu til dæmis mynd af hverfisteini og talið barst
gjarna að því hvort hann væri handsnúinn eða fótstiginn. Þá komu sömu orð
stundum oft fram í máli sama þátttakanda og framburðurinn gat breyst fram og
til baka, en aðstæður breyttust auðvitað ekki neitt. Þátttakandinn sat í sama sóf-
anum á móti sama rannsakanda.
Það má því segja að á grundvelli þessarar rannsóknar hafi ég ekki mikið fram
að færa um fjölbreytileika breytileika. Sumir málfræðingar hafa líka velt fyrir sér
stöðu breytileika í málkerfinu. Því hefur til dæmis verið varpað fram að hann sé
í ætt við tvítyngi. Ég hef satt að segja enga skoðun á því. Sú spurning hefur ekki
leitað á mig — og eitt af því sem þessi rannsókn hefur kennt mér er að einbeita
mér að spurningum sem mig langar virkilega til að finna svar við en láta hinar
öðrum eftir. Hins vegar finnst mér, eins og ég nefndi áðan, mikilvægt að við
gerum fjölbreyttari rannsóknir á íslenskum framburði heldur en hingað til.

Svar við spurningu iii):  Það er auðvitað hárrétt hjá þér að við höfum ýmsar
óbeinar upplýsingar um félagsnet. Ég hef bara aldrei hugsað þetta svona. Vita -
skuld höfum við margs konar vísbendingar um félagsnet á ýmsum stöðum og
svæðum og það væri vert að skoða málþróun út frá því. Það segir sig til dæmis
svolítið sjálft að þegar Siglufjörður var í hvað örustum vexti hafi það haft áhrif á
félagsnetið. Ég var kannski of upptekin af því að ég hefði ekki upplýsingar um
félagsnet hjá málhöfum í RAUN-úrtakinu. Ég gat skoðað þróun framburðar hjá
hópi einstaklinga en vissi lítið eða ekkert um félagsnet þeirra eða hvernig það
hefði þróast.

Svar við spurningu iv):  Ég fjalla aðeins um það í ritgerðinni að ég telji að
íslenskar rannsóknir beri þess merki að Björn Guðfinnsson kallaði hvert lands-
hlutabundið afbrigði mállýsku. Harðmæli er þá ein mállýska og raddaður fram-
Svör við andmælum Ara Páls Kristinssonar 221