Úrval - 01.06.1957, Blaðsíða 36

tjRVAL
HOLLENZKI RISINN 1 HEIMI RAFTÆKNINNAR
aði í sveitaþorpinu Eindhoven
— lítið, rautt múrsteinhús, er
notað hafði verið fyrir sútunar-
verksmiðju. Hann réð til sín tíu
menn — sveitamenn, sem með
grófum vinnuhöndum sínum
voru betur fallnir til að mjólka
kýr en að handleika fíngerð
verkfæri. En með þolinmæði
tókst Gerard að kenna þeim list-
ina. Árið 1891 hófst framleiðsl-
an — 30 perur á dag.
í f jögur ár silaðist framleiðsl-
an í þessari litlu verksmiðju á-
fram: hún jókst lítið og það
var tap á rekstrinum. Frederik
tók að óttast um fé sitt og taldi
nauðsynlegt að nýtt blóð kæmi
til — og þá helzt frá bróður
Gerards, Anton.
Anton var þá um tvítugt og
var að læra bankarekstur í Lon-
don og Amsterdam. Hann var
tregur til að setjast að í sveita-
þorpinu Eindhoven, en lét þó
til leiðast að fara þangað í hálft
ár til reynslu.
Anton lagði strax kapp á að
auka f ramleiðsluna, og árið 1897
var svo komið að Holland gat
ekki tekið við allri framleiðsl-
unni. Anton fór þá á stúfana
— leitaði fyrir sér í Frakklandi,
Spáni og Portúgal. Árið eftir
fékk hann stærstu pöntun sína
til þessa: 50.000 perur til þess
að lýsa upp Vetrarhöll Rússa-
keisara í Pétursborg.
Heimsstyrjöldin fyrri hafði
nærri riðið verksmiðjunni að
fu!lu, þegar Þjóðverjar tóku fyr-
ir glerinnflutning hennar frá
Austurríki og skáru á tengslin
við Rússa, sem voru beztu kaup.
endurnir. Norðursjávarhafn-
bannið stöðvaði innflutning á
mikilvægum hráefnum og út-
flutning framleiðsluvara. An-
ton brást við vandanum af
þeirri hugkvæmni og því harð-
fylgi, sem einkenndi hann. Hann
reisti glerverksmiðju og keypti
70 hreindýr og sleða til þess
að flytja vörur til Rússlands
yfir Finnland. Og hann keypti
hraðskreiða báta, sem gátu
rofið hafnbannið og flutt vörur
til og frá Englandi.
Þegar skortur varð í Hollandi
á lömpum í röntgentæki vegna
styrjaldarinnar, hóf Philips
framleiðslu á þeim. Næst kom
röðin að lömpum í kvikmynda-
sýningarvélar. Og síðar, þegar
sýnt þótti að útvarpið mundi
leggja undir sig heiminn, hófu
verksmiðjurnar framleiðslu á
radiolömpum, og árið 1919 á
lömpum í sendistöðvar.
Nú var Evrópa orðin of
þröngur markaður fyrir Philips
og þær hófu landnám í Asíu,
Afríku og Suðurameríku. Mis-
munandi aðstæður sköpuðu
margvíslegan vanda. Útvarps-
tæki fyrir hitabeltislöndin varð
að búa til þannig að þau þyldu
hita, raka og sveppagróður.
Philipsverksmiðjumar fram-
leiða nú 50.000 tegundir af
lömpum og Ijósaperum ein-
göngu. Sumar eru ekki stærri
en hveitikom — þær eru notað-
ar í innyflakíkinn (endoscope),