Úrval - 01.06.1957, Side 52

ÚRVAL
út á völlinn í veg fyrir vélina,
til þess að komast eins nærri
henni og þeir gátu. Santos greip
í ofboði í hæðarstýrið og vélin
lyftist upp í 20 feta hæð. Þá
beygði hann til hægri og síðan
til vinstri, til að reyna að finna
autt svæði þar sem hann gæti
lent. En við þessar snöggu
beygjur brast stýrisstrengur og
vélin missti flugið. En Santos
tókst þó að finna eyðu í mann-
fjöldanum þar sem hann lenti
vélinni. Ekki hafði vélin fyrr
snert jörðina en fólkið þusti að
úr öllum áttum.
Eftir skyndifund ruddu dóm-
ararnir sér leið að vélinni og
tilkynntu Santos, sem enn var
að kvarta undan því að mann-
fjöldinn hefði komið í veg fyrir
að hann flygi miklu lengra, að
hann hefði flogið 220 metra á
21,2 sekúndum.
Andlit litla Brasilíumannsins
ljómaði — 220 metra! Það var
þó ekki hopp! Loksins mundi
heimurinn viðurkenna, að hann
hefði orðið fystur til að fljúga
mælda vegalengd.
Afrek Santos varð frönskum
keppinautum hans hvatning.
Santos birti allar teikningar sín-
ar og hvatti aðra til að hag-
nýta sér þær endurgjaldslaust.
í október 1907 setti Henri Far-
man nýtt met, flaug 770 metra.
Santos varð fyrstur til að óska
honum til hamingju. Árið eftir
flugu Wrightbræður fyrstu op-
inberu flug sín og slógu öll fyrri
met. En jafnframt ítrekuðu þeir
OFURKAPPI Á FLUGI
fyrri staðhæfingu sína um það,
að þeir en ekki Santos hefðu
fundið upp flugvélina. Deila
þessi varð öllum til leiðinda.
Flestir franskir flugmenn
studdu Santos með þeim rök-
um, að einungis flug undir eftir-
liti eins og því sem Loftklúbb-
urinn hafði staðið að, gæti tal-
izt gilt. Aðrir bentu á, að flug-
vél Wrightbræðra hefði ekki
hafið sig til flugs af sjálfsdáð-
um, heldur hefði henni verið
slöngvað á loft.
Santos leiddust þessar deilur
og hafðist mest við á verkstæði
sínu. Nokkrum mánuðum síðar
hafði hann lokið smíði lítillar
einþekju, sem vó aðeins 117 kg.
Vænghaf hennar var tæpir 5
metrar og hreyfillinn 20 ha.
Hinn 13. september 1909 flaug
hann þessari litlu flugvél 8 km
leið frá St.-Cyr til Buc á fimm
mínútum — nærri 100 km á
klukkustund.
Árið eftir tilkynnti Santos, þá
á hátindi frægðar sinnar og vin-
sælda, að hann væri hættur öll-
um flugtilraunum. „Ég get nú
dregið mig í hlé," sagði hann.
„Dramnur minn er orðinn að
veruleika."
En það átti ekki fyrir Santos
að liggja, að lifa ánægður í
kyrrð og næði. Þegar heims-
styrjöldin fyrri brauzt út, lagð-
ist á hann þunglyndi og hann
lokaði sig inni í húsi sínu nærri
París. Honum fannst hann vera
persónulega ábyrgur fyrir þeirri
tortímingu mannslífa og verð-
50