Gátt - 2016, Qupperneq 20

stöðu manns á vinnumarkaði.
allir a
ð fara í það sem
hafa kost á því.
góð leið til
að komast ú
t og hitta
fólk.
Kennsluaðferðirnar eru „alveg frábærar“ með að mæta fólki
þar se
m það er sta
tt o
g mæta þeim sem eru les-, e
ða talnablindir o
g eiga
Námskeiðið hefur sty
rkt mig persónulega í
Námskeiðið gjörbreytti m
ér og mínu lífi
, það gaf m
ér m
ikið
Sjálfssty
rking og samskipti er
stór þáttur í náminu og mjög
Gott a
ð hafa stu
ðning vinnustaðarins til
að sækja námskeiðið.
Námskeiðið var fjölbreytt og skemmtilegt og það hefur veitt m
ér in
nsýn
í hvar mínir sty
rkleikar lig
gja og hvað ég þarf að gera til a
ð komast í
20
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
G Á T T – Á R S R I T – 2 0 1 6
Brottfall er aðkallandi úrlausnarefni, sérstaklega á starfs-
námsbrautum. Þótt margir nemendur snúi aftur í nám
og þjálfun síðar, er þetta merki um lítil afköst og frestun
á námslokum. Þrátt fyrir að starfsgreinanefnd hafi verið
komið á fót er ekki tryggt að hún sé rétt saman sett til
að taka þátt í stjórnun starfsmenntakerfisins í heild. Þótt
iðnnámskerfið sé sterkt er það ekki notað utan hefð-
bundinna iðngreina. Þarna eru vannýtt tækifæri. Fram-
boð starfsnáms tekur fyrst og fremst mið af óskum nem-
enda en sinnir lítt þörfum vinnumarkaðarins. Leiðir til
háskólanáms að loknu starfsnámi á framhaldsskólastigi
eru stundum óskýrar og erfitt að rata um kerfið. Tengsl
milli starfsnáms að loknu framhaldsskóla- og háskóla-
námi skortir oft svo fyrra nám er ekki metið.4
Af þessu má vera ljóst að glímt hefur verið við þann vanda til
margra ára að efla starfsmenntun á Íslandi. Vandamálin eru
mörg þau sömu síðastliðin 25 ár, þótt ýmislegt hafi væntan-
lega breyst. Meiri áhersla hefur verið lögð á aðgerðaráætl-
anir hin síðari ár.
Samkvæmt Hagstofunni5 hefur þeim fjölgað sem lokið
hafa námi á framhaldsskólastigi um tæp 46% á tímabilinu
frá 1996 (4.469) til 2013 (6.515). Á sama tíma hefur þeim
sem ljúka réttindaprófi starfsgreina fækkað úr 765 í 655, eða
um rúm 14%, og þeim sem ljúka sveinsprófi hefur á sama
tíma fækkað úr 693 í 548 eða um 21%. Þeim sem ljúka burt-
fararprófi úr iðn hefur fjölgað úr 419 í 666 eða um 59%.
Mesta aukningin er í grunnprófi úr iðn eða úr 49 í 108 manns,
aukning um 120%.
4 (OECD (2013) OECD Reviews of Vocational Education and Training. A Skills
Beyond School Commentary On Iceland © 2013 OECD (úr þýðingu MRN á
íslensku bls. 6).)
5 http://px.hagstofa.is/pxis/pxweb/is/Samfelag/Samfelag__skolamal__3_
framhaldsskolastig__1_fsProf/SKO03203.px/.
Á heildina hefur því brautskráningum úr starfsmenntun
fjölgað um 2% meðan heildarbrautskráningum hefur fjölgað
um 46%. Sú áhersla sem lögð hefur verið á starfsmenntun
undanfarin ár hefur því ekki skilað verulegum árangri í að
fjölga brautskráningum úr starfsnámi í heildina, þótt iðn-
greinar standi vel að vígi fram að sveinsprófi. Það er hins
vegar of snemmt að segja til um það hvort þær umbætur sem
farið hefur verið í hin allra síðustu ár, þ.e. frá 2013 – 2016,
skili tilætluðum árangri.
OECD bendir á að það sé langtímaverkefni að takast á
við hve lítils álits starfsmenntun nýtur.
Skýrslan sýnir fram á að það sé langtímaverkefni að
takast á við hve lítils álits starfsmenntun nýtur, sérstak-
lega á framhaldsskólastiginu, og að þetta leiði til skorts
á faglærðu starfsfólki. Einnig veldur það áhyggjum að
tengsl framhaldsskólamenntunar og æðri menntunar eru
ekki traust og ólíkt því sem er í sumum Evrópulöndum
skortir á tengsl starfsnámsleiða í framhaldsskólum við
starfsnám á háskólastigi6
Hér hefur eingöngu verið rætt um skólakerfið og er hið form-
lega starfsmenntakerfi sannarlega mikilvægur þáttur í færni-
þróun á vinnumarkaði. En fleira kemur til. Ekki má gleyma
þeim þáttum sem snúa að atvinnulífinu sjálfu en þar fer fram
mikil þjálfun starfsmanna sem líta má á sem ígildi mennt-
unar. Vandinn liggur hins vegar í því að oft er erfitt að meta
þá menntun sem fer fram á vinnustað.
Í OECD skýrslunni 2013 sem nefnd er hér að framan
kemur eftirfarandi fram:
Í öllum OECD löndunum eru til staðar ferli til að staðfesta
fyrri leikni og þekkingu og gera hana sýnilega öðrum, t.d.
vinnuveitendum og starfsmenntastofnunum. Þetta kerfi
hefur marga kosti:
• beinn kostnaður og fórnarkostnaður við formlega
menntun minnkar þar sem nemendur geta sleppt
áföngum
• skilvirkni vinnumarkaðarins eykst með því að gera
sýnilega þá hæfni sem aflað hefur verið
6 Úr yfirlitsskýrslu OECD um háskólamenntun á Íslandi, 2008, birt í OECD
2013 ( á bls. 15 í þýðingu MRN á skýrslunni.)
Brautskráningar
úr starfsmenntun 1995–6 2012–13 Aukning
Grunnpróf starfsgreina 30 12 –60
Grunnpróf úr iðn 49 108 120
Réttindapróf starfsgreina 765 655 –14
Burtfararpróf úr iðn 419 666 59
Sveinspróf 693 548 –21
1956 1989 2
Allar brautskráningar 4.469 6.515 46