Hljóðabunga - 01.11.1978, Page 25

Um hreppstjórans
lærdóm og menntun
Jiess er áftur getift, live kiippsainlega lijarni
liafi lagt sig eptir lærilónii ogmentun stra.x frá æsku-
áruni, og skal mi geta, live lángt liaim konist í fteini
af eigin ramleik. Ilift i'yrsta, seni Iiann byrjafti á,
var Eilila, sem liann, svo afi segja, kunni utan aft,
og gat lieiinfært upp á öiiiiur skálilskaparrit. Danska
túngu skildi haun mæta vel. Uin fertugsalilur var
liaun kominn svo lángt í |ijzku máli, aft Iiann gat
vifistööulitið í lestri snúiö Jiýzku á ilanska túngu.
Já tók liann aft leg'gja sig eptir enskri túngu, og
las til jiess enska hifliu aptur og aptur, gat hann
þannig komizt niftur í skilningi inálsins, þó aft hann
gæti ckki nuinift franiburftinn 3.
Allar fornsögur Íslemlínga og aftrar i íslenzku
rilaftar, þær er hniin haffti ylirfarift, niuiidi hauii svo,
aft Iiann gat sagt upp úr sór öll aftalatrifti þeirra.
ftlannkynssöguna (eptir Alirah. Kall) inundi hann
svo, aft guinlu söguna kunni hann utan aft orftrött
í dönsku; í niiftahlarsögunni gat haun talift í röft
keisara eftnr konúnga livers ríkis, og sagt þaft, sem
markverftast var um hvern þeirra, cn í nýu sögurmi
var liann ekki jafnglöggur, þó vissi hann llest aftal-
atrifti hennar; í landaskipunarfræfti var hann eingu
sífturaft sér, en lærftir menii, ogánáttúru ogstjörnu-
fræfti vissi liann lietri grein, en flestir aftrir, er hon-
nm voru samtifta, þó til inenta helftu verift settir.
(luftfræftin var samt óftindæli hans, og stumlafti hann
liana mest af öllu, cinkuni á sínuni efri árum, eptir
þaft liann fór aft gefa sig niinna vift Iiinuni öftrum
visindagreinum; íiiun ei um of liermt, |ió sagt se,
aft liann muni hafa verift fárra hérlendra manna ept-
irhátur i þekkíngu á trúarhrögftuniim; haffti hann
lesift flestar þær bækur i trúarefnuni, er kontii út á
dönsku og þýzku um hans ilaga og híngaft fluttust,
enda var haiin trínnaftur mikill og sannguftrækinu,
og því öruggari i trú sinni, sem hanii las fleira af rit-
iini þeim, er út komu nni og eptir ahlamótiii og
margir gjörftust af trúarhvikulir.
Eftirmáli
Þess er ljúft og skylt að geta, að ofangreind-
ar upplýsingar um Gest Vestfirðing og fram-
farahreyfinguna við Breiðafjörð og á Vest-
fjörðum, sem stóð í blóma á árunum 1830-
1874, eru byggðar á hinu gagnmerka sagn-
fræðiriti Lúðvíks Kristjánssonar, Vestlending-
um. Það rit er í tvennu lagi. Fyrri hlutinn
fjallar um Framfarastofnunina í Flatey, Bréf-
Lúðvík Kristjánsson, sagnfræðingur.
lega félagið, ársritin Gest Vestfirðing og Ársrit
presta í Þórsnesþingi, og þáVestlendingasem
helst báru uppi merki framfara og menningar
um þær mundir. Seinni hluti ritsins, sem er
mun yfirgripsmeiri, fjallar aðallega um Jón
Sigurðsson og Vestlendinga, þjóðfundinn og
hin merkilegu héraðsþing Vestlendinga á
Kollabúðum og Þórsnesi. Óhætt er að fullyrða
að Vestfirðingar standa í mikilli þakkarskuld
við sagnfræðinginn Lúðvík Kristjánsson, þó
ekki væri nema vegna þessa eina rits. I rit-
dómi, sem Sverrir Kristjánsson skrifar í Tíma-
rit Máls og menningar, 3. h. 1961, segir hann
m.a. um rit þetta: „Vestlendingar Lúðvíks
Kristjánssonar eru svo grundvallandi söguleg
rannsókn á þessu tímabili, að í raun og veru er
fátt til samjafnaðar í íslenskri sagnfræði sein-
ustu áratugi.í annan staðer ritið svo merkilega
frumlegt að byggingu, að þar skortir einnig
samjöfnuð. Og enn má geta þess, að Lúðvík
HLJÓÐABUNGA
25