Hljóðabunga - 01.11.1978, Page 32

Slík menntun verður ekki mæld í tölum.
Þess vegna er það skólunum ómögulegt, í öllu
þeirra mælinga- og prófafargani, að mæla eða
gefa einkunnir fyrir frumleik í hugsun, göfgi
tilfinninga, siðferðisþrek, vinnugleði eða þekk-
ingarþrá, svo fátt eitt sé nefnt.
En hvers konar menntun býður skólakerfið
nemendum sínum? Grunnskólinn, eða barna-
og gagnfræðaskólar, svo og menntaskólar,
leggja áherslu á öflun þekkingarbrota. Tækni-
og verkmenntaskólar veita nemendum sínum
starfsþekkingu. Hvergi er hins vegar að sjá að
andlegur þroski eða ræktun hinna mikilvæg-
ustu eiginleika í fari mannsins sé haft að
leiðarljósi í skólastarfi. Það virðist eiga að
koma einhvern veginn af sjálfu sér. Þess vegna
er það, að út úr skólakerfinu fellur á hverju ári
fjöldi einstaklinga, sem hefur að einhverju
leyti misst trú á eigin mátt og ágæti. Og þess
vegna útskrifast á hverju ári „menntamenn“,
margir hverjir fullir sjálfsánægju og hroka, og
ætla sér að hafa vit fyrir hinum „ómenntaða”
fjölda.
Hvað ber að gera?
Öllum ætti að vera ljóst að skóla- og
menntamál eru öðrum þræði stjórnmál, bæði
vegna hlutverks skólakerfisins í þjóðfélaginu,
sem hér að framan var vikið að, og vegna hins,
að engar róttækar breytingar verða fram-
kvæmdar í menntamálum, nema gegnum Al-
þingi og embættismannakerfið, eins og sakir
standa. Því verður ekki neitað, að í lögum um
skóla og í almennum námsskrám er tæpt á
fögrum fyrirheitum (enda eru opinber
markmið jafnan háleit). Framkvæmd þeirra er
hins vegar önnur saga. Annars vegar vegna
þess, að skólastarfsemi er kostnaðarsöm og til
hennar er varið alltof litlu fjármagni, bæði til
skólabygginga, reksturs skóla, kennaramennt-
unar og kennaralauna. Hins vegar vegna þess
að hið tiltölulega fagra markmið laganna er
ósamrýmanlegt núverandi hlutverki skólanna
í okkar samkeppnis- og iðnvædda neysluþjóð-
félagi. Þar er markmiðið í rauninni að gera
manninn að vinnudýri í einhverjum hluta
atvinnuveganna, til að viðhalda efnahagslegu
ástandi: hagvexti og framförum, eins og það
fslenskir grunnskólanemendur mótmæla sam-
ræmdu landsprófi í valdatíð Vilhjálms frá Brekku.
heitir. Þess vegna er það eitt hlutverk skól-
anna, þegar betur er að gáð, að viðhalda
ákveðinni fáfræði, í því formi að upplýsingar
og hugmyndir um breytta þjóðfélagsskipan og
lifnaðarhætti eru bannorð, tabú, í skólafræðsl-
unni og flokkast undir pólitískan áróður (þ.e.
kommúnískan áróður).
Umræður um þetta síðastnefnda atriði hafa verið
mjög áberandi undanfarin misseri og nú í nýaf-
stöðnum kosningum var svokallaður „kommúnískur
áróður“ eitt af kosningabrögðum Sjálfstæðisflokks-
ins. T.d. sagði frú Sigurlaug Bjarnadóttir, fyrrv.
alþm. Vestfirðinga á kappræðufundi í Alþýðuhúsinu
á ísafirði, þ. 15 júní: „Ég hefi á hverjum fundi
hingað til, og ég skal gera það líka núna, varað við
þeim aðferðum sem kommúnistar beita í áróðri
sínum og þá sérstaklega hvernig þeir nota skólana
okkar til þess að koma fram sínum áróðri.“ I
Morgunblaðinu mátti einnig sjá nokkra leiðara og
greinar í sama dúr. Það einkenndi þessi áróðursskrif
á hendur kennarastéttinni, að engin rök voru færð
fyrir málinu, aðeins órökstuddar fullyrðingar.
Skrif og deilur af þessu tagi hafa einnig verið
32
HLJÓÐABUNGA