Hljóðabunga - 01.11.1978, Síða 35

Hallvarður
skáld
frá Horni
1723-1799
Einhver sögufrægasta persóna átjándu aldar
á Vestfjörðum er Hallvarður Hallson (1723-
1799), sem bjó að Horni á Hornströndum og í
Skjaldabjarnarvík. Hann var afreksmaður mik-
ill, tröllslegur og fjölkunnugur, en einnig skáld
gott. Á Landsbókasafni íslands má finna í
handritum þrjár rímur eftir Hallvarð, auk
fjölda sagnaþátta er ritaðir voru um Hallvarð
og Hall föður hans. Rímur þessar eru, Strand-
leiðarríma (32 erindi), Bárðarríma (160 er-
indi) og Ljóðabréf (71 erindi). Af þeim mun
einungis Bárðarríma hafa birst í heild á
prenti, í Fróðlegu ljóðasafni, útgefnu á Akur-
eyri 1856. Upphaf Bárðarrímu er þannig:
Víða flýgur vignis sprund,
valur gauta yfir,
sækir eptir fjölnis fund;
furða er hvað hann lifir.
í næst síðasta erindi rímunnar felst heiti
höfundarins:
Á heiti mínu get ég grein,
gjört með skýring slíka:
fagurt þýðir flatan stein,
og föðurnafnið líka.
Efni Strandleiðarrímu er leiðarlýsing fyrir
sjófarendur, hvernig sigla megi örugglega
meðfram Ströndum. Líklegt er að leiðarlýs-
ingin hafi upphaflega náð alla leið norðan frá
Skjaldabjarnarvík og suður í Steingrímsfjörð,
eins og bent er á í einu handritanna. Þau 32
erindi sem til eru af rímunni (33 í einu
handriti) lýsa leiðinni frá Byrgisvík og suður í
Steingrímsfjörð.
Strandleiðarríma er til í sex handritum á
Landsbókasafni. Það elsta (Lbs/JS 311,8vo)er
líklega frá árunum 1740-1750, en þó ef til vill
eldra. Það er skrifað með hendi Erlends sýslu-
manns Ólafssonar, er bjó í Súðavík, Ögri og
síðast á Hóli í Bolungarvík. Erlendur er sá eini
sem ekki eignar Hallvarði rímuna: „Stranda
Ríma orðt af Ólafe Gíslasyne“.
I „Stranda Leiðar Rímu” í Hrafnadalskveri
Lýðs Jónssonar, frá Hrafnadal í Hrútafirði,
er ekki getið um höfund rímunnar, þegar hún
er færð í letur 1791 (Lbs/JS 130,8vo).
Þá er Strandleiðarríma til í þremur hand-
ritum frá Skagafirði: með rithönd Gísla Kon-
ráðssonar, fræðasafnara (Lbs/2856,to), með
listaskrift Bólu Hjálmars (Lbs/1440,4to), og
með hendi Þorsteins Þorsteinssonar, frá Heiði,
Sléttuhlíð (Lbs/681,4to).
Yngsta handritið er norðan úr Steingríms-
firði, skrifað árið 1895 með rithönd Halldórs
Jónssonar frá Miðdalsgröf (Lbs/1880,vo).
Halldór segir í kveri sínu: „Handrit það sem
þetta er eptirskrifað fjekk ég norðan úr Kjós, í
Árneshrepp. Það vantar í rímuna, leiðarlýs-
ingin náði norður í Skjaldabjarnavík.“
Ekki verður lagður dómur á það hér, hvort
réttara sé að eigna Ólafi Gíslasyni, á Ánastöð-
um í Húnavatnssýslu, rímuna eins og elsta
handritið gerir, eða Hallvarði, eins og flest
önnur handrit og sagnir gera. En víst er að
Hallvarður var skáld ágætt og sjómaður hinn
fræknasti og fóru af honum miklar sögur. Gísli
Konráðsson, fræðasafnari, telur líklegt að
Hallvarður hafi margt fleira kveðið en Strand-
leiðarrímu, Bárðarrímu og Ljóðabréf til Orms
sýslumanns Daðasonar. Getur hann meðal
annars Ljóðabréfs Hallvarðar til Lofts Jó-
hannssonar frá Garpsdal. Segir Gísli á einum
stað í þáttum sínum, að Hallvarður hafi
unnað mjög Passíusálmum Hallgríms, hafi
hann borið þá alloft á sér og kveðið svo um
þá:
H LJÓÐABUNG A
35