Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1940, Qupperneq 18

1G
(berklaveiki, geðveiki o. fl.) og ber sjálft raestan hluta kostnaðar. Fer
j)ar saman umhyggja fyrir þjóðarheildinni og einstaklingnum.
Eigi verður þó sagt, að hið opinbera hafi fylgt þessari stefnu svo, að
allir þegnarnir hafi notið sama réttar eða aðstöðu til að leita sér læknis-
lijálpar með sambærilegura kjörum. Læknishéruðin eru rajög raisstór
að fólksfjölda; rainnstu héruðin hafa 400—500 íbúa, en hið stærsta,
Reykjavík, nálega 40000 íbúa. Það er óþarft að geta þess, að héraðs-
læknirinn í Reykjavík og héraðslæknarnir í stærstu kaupstöðunum geta
hvergi nærri annað því að veita héraðsbúura nauðsynlega læknishjálp,
og er nú unnið að því, að takraörkuð verði sera raest lækningastarfsemi
þeirra, en í stað þess fáist þeir helzt eingöngu við embættisstörf, er raiði
að almennri heilsuvernd og hvers konar heilbrigðiseftirliti.
Af þessu leiðir, að það er dauður bókstafur fyrir tæplega helming'
landsraanna, að þeir hafi aðgang að læknuni gegn greiðslu eftir opin-
berri gjaldskrá. Þeir verða því að leita sér lækriishjálpar hjá starfandi
læknum, sera hafa engin föst laun, og er sú læknishjálp að ínun dýrari.
Að vísu hefur hið opinbera sett gjaldskrá fyrir alraenna, starfandi
lækna, og er hún 50% liærri en gjaldskrá héraðslækna. Læknar hafa
verið tregir lil að viðurkenna réttraæti slíkrar lögbindingar kaupsins.
En jafnvel þótt starfandi læknar færu eftir þessari gjaldskrá, er hjálp
þeirra 50% dýrari en héraðslæknanna, og verða þvi íbúar stærstu kaup-
slaðanna fyrir augljósu misrétti í sainanburði við aðra þegna landsins.
Enda þótt ríkisvaldið hafi gert injög mikið til að tryggja þegnunum
læknishjálp, hefur eitt mikilvægt atriði setið á hakanum lil þessa, en
það er löggjöf um almenn sjúkrahús. Að vísu annast ríkið sjálft veiga-
niikinn sjúkrahúsarekstur, en aðallega vegna sérstakra sjúkdónia, og er
því áður lýst. Einnig eru til lög og reglur, er kveða á um, hvernig sjúkra-
hús skuli úr garði gerð lil þess, að þau séu viðurkennd hæf til að veita
viðtöku sjúku fólki, en eng'um er lögð sú skylda á herðar að reisa þau
eða reka. Læknishjálp í sjúkrahúsura er þó jafnan sú teg'und læknis-
hjálpar, sein mest ríður á, að fólk eigi kost á að leita, og getur það raunar
stundura ráðið lífi eða dauða. Sjúkrahúsvist er dýr, og því dýrari sein
hún er lengri, en jafnframt því verður tjónið vegna atvinnumissis þung-
bærara og geta einstaklingsins rainni til að standast kostnaðinn af eigin
rammleik.
Eigi verður sagt, að fálæti hins opinbera varðandi almenn sjúkrahús
hafi komið að sök, ef ræða skal sjúkrahúsakostinn. Sjúkrarúm í
sjúkrahúsum landsins eru uiri 1100 talsins, og keraur þá nálega 1 rúm á
hvert hundrað landsmanna. Ríkið rekur um helming rúmanna (47%),
sveitarfélög um 30%, en um 23% eru einkastofnanir, aðallega í eign
kaþólskra nunnureglna. Ura 43% rúmanna koma á sjúkrahús fyrir sér-
staka sjúkdóma, en 57% á almenn sjúkrahús og sjúkraskýli. Allmörg
sveitahéruð og önnur fámenn læknishéruð eiga sjúkraskýli eða sjúkra-
hús til að sjá borgið brýnustu þörfum héraðsbúa. Allir kaupstaðir lands-
ins, nema Reykjavik, Hafnarfjörður og Akranes, eiga og reka sjúkra-