Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1940, Blaðsíða 36

34
Einn liður er enn þá ekki athugaður, en það er atvinnuleysið.
A hinn bóg'inn má gera ráð fyrir nokkurri fjölgun tryggingarskyldra
frá 1930 til 1932.
Ef lagt er til grundvallar 15 500 tryggingarskyldir menn 1932, verður
meðaltryg'gingartíminn 24 vikur á ári.
Með sama hlutfalli ætti tryggingin að hafa náð til:
árið 1932 15 500
— 1933 18 300
— 1934 19 400
— 1935 19 800
árið 1930 20 200
— 1937 22 600
— 1938 24100
— 1939 28 200
Þessar tölur gefa nokkra hugmynd um þróunina, en á hinn bóginn
má alls ekki líta á þær sem örug'gar upplýsingar uin starfsmannafjölda
við tryggingarskyldan atvinnurekstur, og stafar það, auk þess sem áður
segir, m. a. af því, að vinnuvikuútreikningnum var breytt 1936, og að
það eftirlit, sem nú er með framtali, er orðið nákvæmara en það var 1932.
Framfærendur voru alls taldir á landinu 1930 50 072, og ætla má, að
þeim hafi fjölgað tii 1939 upp i ca. 56 000. Ef slysatryggingin nær til
28 200, er það um 50%, en að öllu athuguðu verður að lelja líklegra, að
slysatrygg'ingin nái í mesta lagi til um 40% allra framfærenda, enda
er fjölgunin um 4000 árið 1939 næsta óeðlileg, þar sem tryggingarsviðið
víkkar ekki svo mjög á þeim tíma.
Að vísu bætast við tveir starfsflokkar, ]>. e. ræstivinna og rakaraiðn,
en sú aukning ætti að vera innan við 500 manns. Skýringin á þessari
aukningu hlýtur því að stafa að verulegu leyti af því, að starfstimi
hvers einstalings hefur lengzt.
Tafla 4 er um hætur slysatryggingarinnar frá 1904- 1940, þar af
eru upplýsingar um tímabilið 1904—1930 teknar eftir ritgerð Halldórs
Stefánssonar forstjóra um slysatrygginguna 1904--1930.
Fram til 1928 nær slysatryggingin aðeins til sjómanna, en þá hefsl
trygging annars verkafólks. Hlutfallsleg þýðing hvorrar greinar slysa-
tryggingarinnar verður því að athugast með tilliti tii þessa.
Bæturnar eru með fernu móti: dánarbætur, örorkubætur, dagpen-
ingar og sjúkrahjálp, auk þess síðan 1938 kaup og fæðispening'ar til
slasaðra sjómanna samkvæmt sjómannalög'unum, og teknir eru með
undir liðnum „Dagpeningum".
Samanhurður á tíinahilunum 1904—1930, 1931—1935 og 1936—1940
sýnir vaxandi þýðingu dagpeninga, en jafnframt lækkandi hlutfalls-
legar dánarbætur, þótt þær að upphæð séu vaxandi. Dagpeningar voru
1904—-1930 10,3% af heildarbótum, 1931—1935 32,6% og 1936—1940
40,4%. Dánarbætur aftur á móti í sömu röð 82,6%, 42,9% og 35,8%.
Örorkubæturnar fóru vaxandi fram til 1934, en síðan hafa þær stöð-
ugt lækkað hlutfallslega, þótt heildarupphæðin hafi verið svipuð, en nj'r
liður hætist við 1932, sem er sjúkrahjálpin.
Orsökin til ])essara fyrirbrigða er tvímælalaust tvíþætt, annars vegar
aukin dagpeningaréttindi, og fram til úrsins 1940 vaxandi öryggi á sjón-