Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1940, Side 20

18
En til þess að sjúkratrygging geti talizt ódýr, verður að vera sann-
gjarnt hlntfall milli iðgjalda annars vegar og þessara þriggja atriða
liins vegar:
1. réttinda þeirra, er tryggingin veitir í heild sinni,
2. fjárhagsafkomu hins tryggða,
3. þeirra nota, sem ætla má, að hin tryggði hafi af tryggingunni.
Þess verður að krefjast, að sem allra mestum hluta iðgjaldanna sé
varið til að veita sjúkrahjálp. Sú trygging, sem eyðir stórum hundraðs-
hluta iðgjaldanna í reksturskostnað, er dvr trygging, enda þótt iðgjöld
séu lág.
Hitt atriðið, hve miklu fé hinn tryggði getur varið til að kaupa sér
tryg'gingu, og hlutfallið milli þess og iðgjaldsins, er flóknara. Það er al-
menn reynsla, að stau'ð fjárhæðarinnar, sem einstaklingurinn getur
varið til að kaupa tryggingu, er mjög háð því, hve miklu hann vill verja
til þess, en þar ræður aftur miklu um, hve mikinn hag hann hyggst
munu hafa af tryggingunni. Af þessu leiðir, að trygg'ingin á ekki ein-
ungis að fullnæg'ja þeim, sem hafa hennar þörf í sérlega ríkum mæli,
en einnig hinum, sem hafa hennar minni þörf, því að hætt er við, að
þeir spyrni við fæti, ef iðgjöldin fara fram úr ákveðnu marki. Það er til-
tölulega auðvelt að fá þá til að tryggja sig', sem lasburða eru, einkum
ef þeir hafa nokkur fjárráð, en engin trygging er möguleg, nema því að-
eins, að hinir heilsuhraustu séu með, og sú trygging' hefur ekkert fé-
lagslegt gildi, sem eigi nær lil hinna miður sta'ðu i þjóðfélaginu.
Að þessu athuguðu varð eigi hjá því komizt, að sjúkratrygg'ingin
yrði skyldutrygging, fyrst til hennar var stofnað á annað borð. En til
þess að létta undir með einstaklingnum var trygg'ingunni veittur ríf-
legur styrkur frá ríki og' bæjarfélögum. í sjúkratryggingarlögunum er
ákveðið, hver réttindi tryggingin skuli ælíð veita sem lágmarkshlunn-
indi. Eru þau svo víðtæk, að lang't fer fram úr því, sem tíðkast á Norður-
löndum í ýmsuin atriðum, og er þó aðstaðan þar lil sjúkrahúsvistar
miklu betri en hér sökum aðgerða hins opinbera.
Það hlaut því svo að fara, að iðgjöld yrðu hér há, enda hefur reyndin
orðið sú, að þau hafa víða orðið hærri en ætlað var í upphafi. Eins
og fyrr var sag't, höfðu aðeins um 5% þjóðarinnar tryggt sér sjúkra-
hjálp hjá sjúkrasamlögum á frjálsum grundvelli, áður en lög'in um al-
þýðutryggingar voru sett. Af því má sjá, að áhuginn uin þessi mál var
litill meðal þjóðarinnar, en umfram alíl skorti þó tryggingarmenningu.
Þegar því fólki var gert að g'reiða há iðgjöld lil sjúkratryggingar, fannst
mörgum, einkum hinum heilsuhraustu, að verið væri að skattleggja þá
að þarflausu, og risu þeir öndverðir gegn því í huga sínuxn. Enginn
möglar lengur yfir því að þurfa að brunatryggja lnis silt eða greiða ögn
hærra útsvar vegna þess, að slökkvilið er jafnan tilbúið að slökkva eld-
inn, ef í því kviknar. Flestir munu einnig fremur kjósa, að húsið brenni
ekki, en lifa þá öryggiskennd, að húsið var þó tryggt, ef það brann. Á
líkan hátt fer væntanlega um hugarfar fólksins gagnvart sjúkratrygg-