Heimili og skóli - 01.10.1962, Síða 9

HEIMILI OG SKÓLI
109
inginn. M. ö. o. barnið fer nú fyrst
fyrir alvöru að velta fyrir sér ráðgát-
um lífs síns. Afbrýðin er þannig frum-
kvöðull hinnar frjóu, skapandi hugs-
unat', hugarflugsins. í glímunni við
hana vex löngunin eftir réttlæti, sem
skipar svo stórt rúm í hugum allra
hugsandi manna. Af forvitni barnsins
sprettur hinn óseðjandi rannsóknar-
andi og þrá eftir sannleika, sem er eitt
af aðalsmerkjum mannsandans. Spurn-
ingaþörf barnsins byrjar á þessum
aldri og fer sívaxandi á næstu árurn,
og ef vel er hættir maðurinn aldrei að
spyrja.
Lað má því auðsætt vera, að afbrýð-
in er í hæsta máta jákvætt afl í sálar-
lífinu, sem foreldrum ber að rækta og
hlú að. (Þetta má þó ekki misskiljast.
Ræktun afbrýðinnar er fólgin í
tvennu. Annars vegar því, að foreldr-
arnir hindri hana ekki um of í fram-
rás sinni. Það er hægt t. d. með því að
gefa barninu aldrei tækifæri til af-
brýði. Barn, sem aldrei hefur lært að
elska, verður ekki afbrýðisamt. Og
það er eitt af uppeldishlutverkum for-
eldranna að kenna barninu að elska,
— bæði þiggja ást og gefa ást. Foreldr-
ar geta einnig af misskilinni nærgætni
við barnið farið svo laumulega með
ástaratlot sín, að barnið renni aldrei
grun í hið raunverulega samband for-
eldranna. Það er ennfremur hindrun
á eðlilegri framrás afbrýðinnar, ef for-
eldrarnir láta stjórnast af lienni, verða
þrælar hennar og þjónar, e. t. v. einn-
ig af misskilinni nærgætni við barnið.
Á hinn bóginn ber foreldrum að hlú
svo að sálarheill barna sinna, að af-
brýðin flæði ekki yfir bakka sína. Það
getur að vísu oft verið mjög erfitt,
ef börnin eru að eðiisfari geðrík og
viðkvæm og aðstæðurnar andsnúnar.
Bezta reglan er sjálfsagt að sýna hinu
afbrýðisama barni ávallt sömu nær-
gætni og öðrum ástvinum fullorðnum.
Foreldrar skyldu vandlega forðast
að kynda undir eldum afbrýðinnar að
óþörfu. Það kann að virðast óþarfi að
taka þetta fram. En vissulega má
stundum sjá, að fullorðnir henda
gaman að afbrýðissjúkum börnum.
Afbrýði þeirra getur orkað sem hjá-
kátleg skopstæling á kenndum fullorð-
inna. Ef til vill sjá þeir endurvarp
sinna eigin kennda. Það getur vakið
svipaða kátínu og að sjá mannlegum
hörmum endurvarpað í skringibún-
ingi af leiksviði. En börn eru engir
leiktrúðar.
Þær eru margar gildrurnar, sem
verða á vegi uppalandans og fyrir sum-
um þeirra ber sérstaklega að vera á
verði varðandi afbrýðina. Afbrýðissöm
börn geta beint afar sárum skoturn að
foreldrum sínum, einkum, ef þau eru
vel gefin. Þau eru furðu lagin á að
finna hina viðkvæmustu bletti. Og
enginn er með öllu albrynjaður. Ein-
mitt í þessum tilvikum reynir mjög á
uppeldishæfni foreldranna. Nefna
mætti mörg dæmi og verður hér eitt
tekið af handahófi: Telpa ein (5 ára)
sagði í reiðikasti við móður sína:
„Pabbi hefði átt að fá sér aðra konu,
af því að þú ert svo vond við mig.“
Þessi orð særðu móðurina. Hún átti
erfitt með að gleyma þeim, því að í
rauninni fannst henni stundum skorta
á, að hún væri nógu góð móðir og
eiginkona. Og það sem verra var: sá
grunur læddist inn hjá henni, að telp-
an hennar myndi vera illa innrætt.