Læknaneminn - 01.04.1967, Blaðsíða 5

Árni Kristinsson, læknir:
Meðferð skyndidauða
(Cardiac Arrest)
Þessi grein er skrifuð til leið-
beiningar læknanemum og öðrum,
sem starfa á sjúkrahúsum, svo að
þeir geti hiklaust reynt lífgun, ef
sjúklingur deyr í námunda við þá.
Ytra hjartahnoð (external cardiac
massage) er auðveld og oft áhrifa-
rík aðferð til að halda uppi blóð-
rás og öndun fyrir sjúklinga, með-
an aðgætt er, hvort unnt er að
leiðrétta dánarorsök (Kouwen-
hoven et al. 1960).
Hvaða sjúMinga skal meðhöndla?
Á stórum sjúkrahúsum er með-
ferð skyndidauða nákvæmlega
skipulögð og ákveðið, meðan sjúk-
lingur er á lífi, hvort þessi með-
ferð skuli reynd, ef sjúklingur
deyr. Ef svo hefur ekki verið gert,
er bezt að hef ja meðferð undireins
og hugsa síðan málið. Undantekn-
ingalaust skal reyna að lífga
sjúklinga, sem deyja í beinu fram-
haldi af skurðaðgerðum og öllum
öðrum læknisaðgerðum. Vænleg-
ast til árangurs er að meðhöndla
skyndidauða af ókunnri orsök og
sjúklinga með eitranir, öndunar-
lömun (respiratory failure) og
kransæðastíflu. Útiloka skal sjúk-
linga með ólæknandi sjúkdóma og
sjúklinga, sem smátt og smátt
hafa veslazt upp og ekki tókst að
rétta við, meðan þeir voru á lífi.
Yfirleitt er ekki reynt að lífga fólk
eldra en 65—70 ára. Er þá miðað
við, hve ern sjúklingur er (sbr.:
,,A man is as old as his arteries“).
En þessar útilokanir eiga ekki við
sjúklinga, sem deyja eftir aðgerðir
og rannsóknir, eins og áður var
sagt.
Greining
Allir, sem umgangast sjúklinga,
eiga að geta greint skyndidauða,
læknar, læknanemar, hjúkrunar-
konur og nemar. Sjúklingur missir
skyndilega meðvitund, og ekki
er hægt að finna púls í hálsslagæð
(art. carotis). Oft hættir sjúkl-
ingur að anda, en ekki alltaf.
Stundum tekur hann djúp and-
vörp, stynur og jafnvel hrópar.
Þetta á einkum við um fibrillatio
ventriculorum, sem betra er að
meðhöndla en asystole, og því á-
ríðandi að taka til höndum strax,
en ekki bíða, unz sjúklingur hætt-
ir andvörpum, þegar 1—2 dýrmæt-
ar mínútur hafa glatazt.
Byrjunarmeðferð, hjartahnoð
og munnöndun (mouth to mouth
breathing ).
Ef lítil von er á hjálp, svo sem
úti á götu, er reynandi að gefa
bylmingshögg yfir hjartanu (prae-
cordium). Þetta hefur stundum
komið sjúklingum til lífs, senni-
lega úr fibrillatio eða tachycardia
ventriculorum (Baderman et al.
1965). Ef sjúklingur er á sjúkra-