Læknaneminn - 01.11.1974, Page 24

aS ræða, penicillin gegn möguleg-
um str. pneum. og chlorampheni-
col gegn hemoph. infl. Þessi lyfja-
gjöf hefur sennilega reynst vel og
halda sumir henni enn. ASrir
telja þó nú orSiS, aS sulfalyfjum
megi sleppa, þar eS nn. meningit.
eru vel næmar fyrir benzylpenicil-
lini og til eru stofnar þeirra sem
eru ónæmir fyrir sulfalyfjum.
Þessi lyf eru gefin í æS meSan
sjúklingurinn er mjög veikur, en
síSan má skipta í per os gjöf meS
sulfalyf og chloramphenicol. Ef
sýkillinn greinist eftir byrjun
meSferSar, má halda áfram því
lyfi, sem hann er næmastur fyrir,
en hætta hinum.
Eftir tilkomu ampicillins álykl
uSu margir, aS þaS eitt nægSi,
þar eS 3 framantaldar bakteriur
eru allar næmar fyrir því. Sé
ampicillin eilt notaS, verSur aS
gefa þaS í æS eSa vöSva í háum
skömmtum allan meSferSartím-
ann annars nær þaS ekki nægilegu
magni í mænuvökva. Þó aS lyfiS
sé gefiS í miklu magni í 10 daga,
kemur fyrir, aS hemoph. infl. sýk-
ing tekur sig upp aftur eftir aS
meSferS er hætt.3 Þetta gerist
sjaldan (< 5%), en hefur veriS
fundiS ampicillinmeSferSinni til
foráttu, auk þess sem gefa þarf
þaS í formi stungulyfs allan meS-
ferSartímann. Þeir, sem hlynntir
eru ampicillinmeSferS, benda hins
vegar á, aS meS blönduSu lyfja-
gjöfinni geti sjúklingurinn feng-
ið aukaverkanir af fleiri en einu
lyfi, aS aukaverkanir chloramp-
henicols geti veriS mjög alvarleg-
ar og aS sýklaheftandi lyf geti
dregiS úr áhrifum sýkladrepandi
lyfs, séu þau gefin samtímis.
Telja verSur, aS hvor tveggja
meSferSanna hafi sína kosti og
sína galla. VerSur því hver og
einn aS gera þaS upp viS sig
hvora meSferSina hann vill nota
hverju sinni.
Gegn óþekktri sýkingu í ný-
fæddum börnum er ráSlagt aS
gefa gentamycin og penicillin
gegn mögulegum coliform sýkl-
um og streptococcum.1
B. Val sýklalyfja gegn
þekktri bakteríu.
N. meningitidis var áSur mjög
næm fyrir sulfalyfjum og voru
þau þá talin bestu lyfin gegn þess-
um sýklum. Á seinni árunr hafa
hins vegar fundist bæSi í Ameríku
og Evrópu stofnar af n. meningit.
sem eru ónæmir fyrir sulfalyfjum.
Þess vegna ráSleggja nú margir
penicillin gegn þeim, a. m. k. meS-
næmi stofnsins er ekki þekkt.1
Str. pneumoniae er alltaf næm-
ur fyrir benzylpenicillini, og er
þaS besta lyfiS gegn honum. Sé
sjúklingur ofnæmur fyrir penicil-
linsamböndum má nota chloramp-
henicol eSa chephaloridin, en þaS
síSarnefnda kemst illa yfir heila-
blóS þröskuld, og er því ráSlagt
aS gefa þaS aS nokkrum hluta
inn í mænugöng.1
Hemophilus influenzae er alltaf
næmur fyrir ampicillini og chlor-
amphenicoli, en eins og fyrr segir,
kemur fyrir, aS ampicillin ræSur
ekki niSurlögum þessa sýkils,
þrált fyrir háa skammta í æS eSa
vöSva í 10 daga.3
Streptococeus, af öSru tagi en
str. pneum., er oft næmur fyrir
penisillinsamböndum, en ekki er
þaS öruggt og verSur aS gera
næmispróf til aS finna hvaSa lyf
er best að nota.
Stapliylococcus getur veriS vel
næmur fyrir benzylpenicillini, en
meSan næmi er ekki þekkt, er
besl aS meShöndla hann meS
methicillini eSa cloxacillini.
Coliform bakteriur og aSrii'
neikvæSir stafir innyflagróSurs
valda eins og áSur segir heila-
himnubólgu aSallega í nýfædduni
börnum. Þeir geta haft mjög mis-
munandi næmi fyrir lyfjum. A
meSan næmi er ekki þekkt, er
sennilega best aS nota gentamy-
cin, en þaS verSur aS gefa að
einhverju leiti í mænugöng auk
þess aS gefa þaS í vöðva eSa æS.1
Listeria er yfirleitt næm fyrir
ampicillini, og er þaS sennilega
besta lyfiS viS heilahimnubólgu
af þessum sýkli, en gefa verður
þaS í háum skömmtum í forroi
stungulyfs.1
Mycobacterium tuberculosis.
Gegn berklaheilahimnubólgu eru
notuS fleiri en eitt berklalyf sam-
tímis og meSferS er gefin í a. m-
k. 1 ár. Af berklalyfjum kemst
isoniazid greiSlega yfir heila-blóS
þröskuld, streptomycin og PAS
illa, ethionamid nokkuð vel, et-
hambutol og rifampicin sæmilega
a. m. k. á meSan heilahimnur eru
bólgnar.1
IIEIMILDIR:
l. Garrod, Lambert, O’Grady:
Antibiotic and Chemotherapy, 4. útg.
1973.
2. Dalton, II. P., & Allison, M. J.:
Amer. J. Clin. Path. 1968, 49. 410.
3. Shackelford, P. G., Bobinski, J. E.,
Feigin, R. D. & Cherry, J. D.:
New Engl. J. Med. 1972, 287, 634.
4. Herweg, J. C., Middelkamp, J. N.,
and Hartmann, A. F. sr.:
J. Pediatrics 1963, 63, 76.
20
LÆKNANEMINN