Læknaneminn - 01.08.1976, Blaðsíða 43

Heimspekileg forspjallsvísindi
Eins og flestum mun kunnugt hafa umtalsverðar
deilur risið á meðal læknanema og milli þeirra og
háskólayfirvaldsins um það, hvort ,,fílan“ sé góð eða
ekki, — hvort veita eigi henni að vitum læknanema
líkt og gert er með aðra stúdenta eður ei. Hafa
ýmsar skoðanir verið uppi þessu viðvíkjandi og má
þar minna á „Spjall“ og „Hugleiðingar um fíluna“,
sem birtust í 3. tbl. Læknanemans 1975.
Sl. vor útskrifaðist fyrsti árgangurinn skv. nýju
reglugerðinni, en það var einmitt með henni, að
þessi misskilningur kom upp, að læknanemar yrðu
ekki skyldaðir til að njóta ,,fílunnar“. Þegar ljóst
varð á elleftu stundu, að þessi ungmennaskari stefndi
hraðbyri að lokaprófi án „fílu“, var ákveðið að
halda 10 daga námskeið, sem lyki með cand. phil.
gráðu. Þetta námskeið var síðan haldið að loknu 6
ára námi til cand. med. fyrri hluta júnímánaðar.
Sérhver dagur á námskeiðinu var vel nýttur. Fyr-
irlestrar voru allan morguninn og eftir hádegi voru
almennar umræður í 2-3 klst. I þessum umræðum
voru tekin fyrir valin efni þannig, að fjölritaður var
útdráttur úr ákv. ritum, og rætt út frá honum.
Mæting á þessu námskeiði var góð, að sögn, og
voru menn almennt ánægðir og töldu þetta skipulag
þroskavænlegra en „tveggja daga próflestur og 7 í
einkunn", en námskeiðinu lauk með því, að menn
gerðu ritgerðir um ákveðin efni og fluttu þær fyrir
hópinn og fengu gagnrýni og/eða lof fyrir.
Hér fer á eftir ein þessara ritgerða, sem Guð-
mundur Benediktsson hefur ritað. Má af henni ráða,
að læknisfræðileg vandamál geta ekki síður verið
heimspekilegs eðlis en lífefna- eða lífeðlisfræðilegs
eðlis, - vandamál þar sem ólífrænum mælitækjum
verður ekki við komið. Réttlæting eða fordæming
líknardrápa og fóstureyðinga eru einnig dæmi um
læknisfræðielg vandamál þar sem niðurstöður fást
ekki með sýru- eða spennumælingum. Um þessi efni
fjölluðu sumir m. a. í ritgerðum sínum.
NOKKUR ORÐ UM BÓK
Medical nemesis. Ivan lllich. 1975.
I ritgerð þessari, er hlýtur að verða stuttaraleg
vegna þess ramma, sem henni er fyrirfram ætlaður,
ætla ég að reyna að fjalla að einhverju leyti um
hugmyndir og kenningar Ivan Illich, eins og þær
koma fram í bók hans, Medical nemesis. Mun ég
fjalla lítið eitt um eftirfarandi atriði:
1. Efni bókarinnar og meginþætti gagnrýni hennar.
2. Rök höfundar fyrir gagnrýni hans og færð nokk-
ur gagnrök.
3. Athugun á hugmyndum höfundar um „nemesis“
og samanburður við hugmyndir annarra, sem
fjallað hafa um svipað efni.
4. Niðurstaða og áhrif slíkra hugmynda.
Bóhin sjálf
Höfuðmarkmið bókarinnar er gagnrýni á nútíma
læknisfræði, lækningaaðferðir og hugmyndaheim
lækna. Með rökleiðslu, sem aðallega er studd sögu-
legum rökum, reynir höfundur að sýna fram á hrein
og bein skaðleg áhrif nútíma læknisfræði á flesta
þætti mannlegs lífs.
Samkvæmt þessu skiptist bókin í eftirfarandi meg-
inþætti:
Klinisk iatrogenesis. Hér er litið beint til þess
skaða og óþæginda, sem manneskjan sjálf (sjúkling-
urinn) verður fyrir af hendi læknisins, lækningaað-
ferðanna og þeim lyfjum sem læknirinn útdeilir. Til-
færir höfundur nokkur atriði sem að þessum þáttum
lúta, svo sem toxisk áhrif lyfja, óæskileg áhrif að-
gerða o. s. frv. Megináherslan er þó lögð á þátt lækn-
isins í því að svipta manninn náttúrlegum vörnum
sínum gegn sjúkdómum og öðru ytra og innra áreiti.
Afleiðingin verður sú, að maðurinn verður háður
hinu svonefnda heilsugæslukerfi.
læknaneminn
33