Læknaneminn - 01.08.1976, Blaðsíða 17

Nœring í œð
Friðþjófur Björnsson, lceknir
Nauðsynlegt er að hugsa um hitaeiningaþörf sjúk-
linga, sem ekki geta borðað. Ef næringarástand sjúk-
lings er gott fyrir, gerir nokkurra daga fasta honum
ekki til. Hins vegar er oft um sjúkdómsástand að
ræða, þar sem er aukin hitaeiningaþörf og aukinn
metabolismi. Við slæm brunasár er talið að hitaein-
ingaþörfin fari yfir 5000 hitaeiningar á sólarhring.5
Ef sjúklingur megrast verulega á stuttum tíma, hver
sem sjúkdómurinn er, hefur það í för með sér lengri
sjúkleika og hærri dánartölu.3 Skortur á eggjahvítu-
efnum tefur fyrir að sár grói og minnkar mótstöðu
gagnvart sýkingum.3
Það er nefnt „total parenteral nutrition“ eða
„hyperalimentation“ þegar séð er fyrir næringarþörf
með gjöf í æð. Helstu ástæður til meðferðarinnar
eru: 1) Eftir skurðaðgerðir þegar margir dagar líða
án þess að sjúklingur geti tekið næringu á eðlilegan
hátt. 2) í sambandi við sjúkdóma, sem valda stíflu
(obstruction) í meltingarvegi, miklar resectionir eða
bólgusjúkdómar í meltingarvegi, t. d. colitis ulcerosa
eða regional enteritis. 3) Hypermetaboliskt ástand
við mikil brunasár, sýkingar eða slys. 4) Þegar um
mikinn niðurgang er að ræða eða uppköst, t. d.
sprue, hyperemesis gravidarum og anorexia neurosa.
5) Mikið notað í barnaskurðlækningum hjá nýfædd-
um.1 6) I sambandi við uremiu þarf að gefa nauð-
synlegar aminósýrur og hitaeiningar til að minnka
niðurbrot eggjahvítuefna og stuðla að því að þvag-
efni (urea) nýtist í eggjahvítuuppbyggingu.
Lengi var sykurupplausn notuð sem aðal hitaein-
ingagjafinn og hefur sú aðferð verið notuð í Banda-
ríkjunum fram á þennan dag.4 Verður þá að gefa
hypertoniska upplausn, því að öðrum kosti yrði um
of mikið vökvamagn að ræða.
Hypertoniska upplausn má ekki gefa í útlimaæð,
því það veldur æðabólgu. Verður því að þræða pípu
(catheter) upp í vena cava, en þar er æðin breið og
gott rennsli, þannig að nægileg þynning fæst. Það er
samt nokkur hætta á myndun blóðsega. Algengasta
aukaverkunin er bakteríusýking. Einnig koma fyrir
sveppasýkingar.1’ 2' 0 Það þarf að sjá sjúklingi fyrir
nægilegu insulini, því streituástandi getur fylgt
minnkað sykurþol. Nægilegt insulin er talið hafa
örvandi áhrif á eggjahvítuuppbyggingu (anabol-
isma) og minnka gluconeogenesis.5
Of hröð gjöf á hypertoniskum vökva getur valdið
osmotiskri diuresu og því getur fylgt hyperosmolar
coma.6
Við hyperalimentation með glucosu verður hyper-
insulinemia og ef gjöfinni í æð er hætt snögglega
getur það valdið sykurskorti í blóði (hypoglycæmia).
Reyndar hafa verið infusionir með fructose, sorbitol
og ethanol, en þær hafa ekkert fram yfir þrúgusyk-
ur.5
Wretlind í Svíþjóð útbjó árið 1944 aminósýru-
upplausn, sem er eggjahvítuklofningur (hydrolysat)
af caseini og gengur undir nafninu Aminosol.
Aminosol inniheldur allar nauðsynlegar amino-
sýrur í hagstæðu hlutfalli.
Með því að gefa aminosýrur má koma í veg fyrir
niðurbrot á eggjahvítu. Það þarf að gæta þess, að
samtímis sé gefið nægilegt magn af hitaeiningum,
150-200 hitaeiningum með hverju grammi af köfn-
unarefni (nitrogen), því annars nýtast amínósýr-
urnar ekki til myndunar eggjahvítu (anabolisma).
en eru notaðar sem orkugjafi.5' 6 Þegar eggjahvítu-
þörf er mikil er best að nota Aminosol 10%, t. d. 1
líter. Yfirleitt nægir að gefa 10-20 g köfnunarefnis,
sem svarar til 62,5-125 g eggjahvítu.4
Aminosol 10% inniheldur í 1 lítra 160 meq NaCl
og takmarkar það notkun þess, t. d. hjá nýrna- og
hjartasjúklingum. Annað lyf er Aminoplasma L 1 X
10, sem inniheldur í 1 lítra 16 g köfnunarefnis, 25
meq k+ og 48 meq Na+.
Wretlind útbjó fitu emulsion úr sojabaunaolíu
Framh. á bls. 15
LÆKNANEMINN
11