Læknaneminn - 01.09.1981, Blaðsíða 18

leita samþykkis vandamanna. Hefur
verið talið, að vandamenn geti komið
í veg fyrir aðgerð, sem iæknar telja
lífsnauðsynlega, t. d. fyrir barn. Að
minni hyggju er það hins vegar vafa-
samt, að vandamenn hafi rétt til þess
að stöðva aðgerð, sem talin er nauð-
synleg eftir læknisfræðilegu mati. Og
ef þetta er gildandi réttarregla, væri
þörf að breyta henni með afdráttar-
lausum lagaákvæðum, þar sem nánar
væri kveðiö á um réttarstöðu vanda-
manna og lækna. Ákvörðunarréttur í
þessum efnum er mjög persónulegs
eðlis. Liggi marktæk viljaafstaða
sjúklings fyrir, skipta óskir vanda-
manna yfirleitt ekki máli. Sé ógern-
ingur að fá viljaafstöðu sjúklings, er
æskilegt, að læknar geti framkvæmt
þær aðgerðir, sem þeir telja nauðsyn-
iegar til bjargar lífi, að sjálfsögðu að
fengnu áliti foreldra eða annarra.
Þetta getur komið af sjálfu sér, ef
meiri háttar aðgerð þolir ekki bið.
Samkvæmt 35. gr. barnalaga nr. 9/
1981 ber foreldrum að hafa samráð
við börn sín, áður en teknar eru meiri
háttar ákvarðanir um persónuleg
málefni þeirra, svo sem læknisað-
gerðir, eftir því sem gerlegt er, m. a.
með tilliti til þroska barns. Foreldrar
kunna að vera ósammála í afstöðu
sinni til læknisaðgerðar. Foreldrar
fara sameiginlega með ákvörðunar-
valdið. Ætlast er til, að þeir komi sér
saman um ákvarðanir. Ekki er unnt
að skjóta máli ti! úrskurðar þriðja að-
ila. Ósamkomulag foreldra getur í
raun gefið lækni aukið svigrúm til
ákvörðunar. Mikið þarf til, að annað
foreldra verði svipt foreldraráðum
vegna misklíðar af þessu tagi.
Friðhelgi dauðans.
Réttur til að deyja í friði
Þeir tímar kunna að koma, að með
fullkomnum tækjabúnaði og lyfjum
verði unnt að viðhalda svo lengi sem
verkast vill einhvers konar lífi í skyn-
litlum eða skynlausum líkama. Þegar
svo er komið, kann það að þykja rétt-
lætismál að fá að deyja endanlega til
þess að eiga það ekki á hættu, að
líkaminn verði notaður í vísindaleg-
um tilgangi eða sem ræktunarstöð
fyrir líffæri í aðra menn. Menn kunna
að þarfnast verndar gegn því, að
vandamenn láti djúpfrysta þá á bana-
beði í því skyni að vekja þá til Iífs
síðar. Hver verður réttarstaða slíkra
uppvakninga í fjárhagslegum og
persónulegum efnum? Hvernig
verður afkomendunum við eftir
nokkra áratugi, þegar uppvakning-
arnir berja að dyrum? Það er margt,
sem á komandi árum kann að kalla á
vernd og eftirlit löggjafans með því,
hvernig með líkama manna er farið á
dauðastundinni og síðar. Móta þarf
einhverja heildarstefnu. Þannig þarf
að gera sér grein fyrir, hvað á að
leggja í mikil útgjöld og fyrirhöfn á
kostnað heildarinnar til þess að
framlengja líf fárra útvalinna. Og
hvernig á að velja og hafna við líf-
færaflutninga og frystingu?
16
LÆKNANEMINN 3-4/.98i - 34. árg.