Læknaneminn


Læknaneminn - 01.09.1981, Blaðsíða 15

Læknaneminn - 01.09.1981, Blaðsíða 15
skyldmennum, og þannig sjúklingar þola illa samtöl eða aðra áreynslu, séu þeir með meðvitund. Einnig leyf- ir vinnuskipulag á deildum oft ekki langar heimsóknir. Stuðla ætti þó að því, að aðstandendur séu hjá sínum nánustu síðustu stundirnar. Hvernig er heppilegt að haga sér gagnvart aðstandendum, þegar um heiladauða er að ræða eða þegar sýnt er að læknismeðferð er tilgangslaus? Ekki ætti að gera þá meðábyrga, þeg- ar ákveðið er að draga úr aktivri meðferð og ekki ætti að draga úr meðferðinni mjög skyndilega. Gefa skal aðstandendum réttar upplýsing- ar svo og starfsfólki deildarinnar. Stundum koma upp vandamál í sambandi við ákvarðanatöku varð- andi meðferð. Oft eru mörkin óglögg milli jákvæðra og neikvæðra áhrifa meðferðar. Erfitt getur verið að ákveða að hefja einhverja meðferð en erfiðara er oft að hætta meðferð- inni. Hvað lækna varðar er það ekki nema eðlilegt, að menn séu ekki allt- af sammála um meðferð eða hvenær draga skuli úr meðferð. Mun ég ekki orðlengja þetta hér en auðvitað er sjálfsagt, að menn ráðfæri sig hver við annan, þegar vafaatriði skjóta upp kollinum eða erfiðar ákvarðan- ir eru teknar. Hjúkrunarfræðingar og annað starfsfólk deilda er langtímum saman innan um fárveikt, slasað eða deyj- andi fólk. Það er því mikilvægt að ofbjóða ekki tilfinningum þessa fólks með tilgangslausum eða vafasömum aðgerðum til að lengja líf þeirra, sem ekki eiga sér batavon. Varðandi endurlífgun er höfuð- reglan sú, að reynt er að endurlífga alla, sem taldir eru eiga möguleika á því að lifa áfram sæmilegu lífi. Er þá endurlífgunartilraunum haldið áfram meðan nokkur von eru um að þær beri árangur. Þeir sem ekki eru endurlífgaðir eru fjörgamalt fólk með hrörnunarsjúkdóma á háu stigi og sjúklingar langt leiddir at' völdum illkynja sjúkdóma. Oft er þó erfitt að greina slíkt, þegar sjúklingar eru fluttir í skyndi í dái á spítalana og fyrri sjúkrasaga er ekki þekkt. Líknardráp ber oft á góma við umræður um læknisfræðilega sið- fræði. Er þá stundum annarsvegar greint milli aktivs Iíknardauða þar sem hinum sjúku eru gefin lyf eða á annan hátt flýtt fyrir dauða og hins- vegar passivs líknardauða þar sem læknirinn heldur að sér höndum eða notar ekki öll tiltæk ráð til þess að halda deyjandi sjúklingi sem lengst á lífi. Sennilega væri réttast að nota Dauðinn er margslungið fyrirbæri, jafnt hugtak sem veruleiki. Oscar Wilde sagði einhverju sinni: „Nú á dögum lifa menn allt af nema dauð- ann." Síðan þetta var sagt, hefur margt breyst, og menn efast nú orðið um, að mörk lífs og dauða séu eins skýr og ótvíræð og áður virtist. Áleitnar spurningar vakna. Hvenær telst maður dáinn? Er það við heila- dauða, hjartadauða eða við stöðvun einhverra annarra líffæra? Telst frystur maður dauður eða lifandi? Og hvor er það, sem lifir, þegar hjarta eða annað lífsnauðsynlegt líffæri er flutt úr einum manni í annan, hjarta- gjafinn eða hjartaþeginn? Hverju skiptir dauöinn í iögfræði? Við kjósum helst, að löggjafinn hafi sem minnst afskipti af persónulegum málefnum, er snerta líf okkar og dauða. Hjá því verður þó ekki komist að setja reglur um fjölmargt, sem varðar líf manna og dauða. Umfram allt slá lögin skjaldborg um lífið, treysta friðhelgi þess með margvís- orðið Iíknardauða eingöngu yfir fyrr- nefnda hugtakið. Yfirleitt mun akt- ivur líknardauði vera fordæmdur í flestum löndum, reglur þar um eru þó mismunandi strangar. Það er rétt að menn geri sér grein fyrir því að ef heilbrigðisþjónustan á að geta sinnt hlutverki sínu er það nauðsynlegt að hún njóti trausts almennings. Þetta traust gæti glatast væru aktivar að- gerðir til að stytta líf sjúklings teknar upp. Slíkt stríðir móti siðareglum lækna og almennum siðgæðishug- sjónum. Hætta væri á, að siðgæði lækna hrakaði og misferli gæti átt sér stað. legum hætti, en tryggja okkur jafn- framt frelsi til að lifa lífinu að vild, þótt það kosti heilsuna og jafnvel lífið sjálft. Þegar dauðinn kallar, reynir á margs kyns reglur um með- ferð látinna manna og umbúnað, en þó fyrst og fremst varðandi þau rétt- aráhrif er tengjast andláti. Nefna má erfðareglur, sem eru efni heillar fræðigreinar í lögfræði, enn fremur reglur um dánarbætur og refsi- ábyrgð, ef maður ber að lögum ábyrgð á andláti annars manns með einhverjum hætti. Um slík viöbrögð réttarins eru gildir þættir í skaða- bótarétti og refsirétti. Verður ekki fjallað frekar hér um þessi hefð- bundnu svið lögfræðinnar. Réttarreglur eru um margt óljósar og brotakenndar að því er varðar rétt manna yfir eigin lífi og líkama og hliðstæðan rétt vandamanna. Það gæti verið til bóta að taka afstöðu til ákveðinna álitaefna í löggjöf svo sem gert hefur verið víða annars staðar. Tækniþróun og breytt félagsleg og Dauðinn í ljósi réttarins Jónatan Pórmundsson, prófessor LÆKNANEMINN •“/i.si - 34. árgi 13

x

Læknaneminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.