Læknaneminn - 01.04.2004, Blaðsíða 19

h
hugsanlega mættu betur fara. Fengið er skriflegt samþykki
sjúklinga í hvert skipti. Myndbandsupptökum er eytt innan
tveggja vikna frá upptöku. Sjúklingar við heilsugæsluna
Efstaleiti, þar sem þessi aðferð hefur mest verið notuð, hafa
tekið þessu mjög vel. I tengslum við samstarf við breska
námslækna og kennara þeirra eru myndbandsupptökur
einnig metnar með þeim. I því samhengi hafa verið tekin upp
á myndband viðtöl við enskumælandi sjúklinga.
• Sjúkdómstilfellafundir með leiðbeinendum eru tvisvar í mán-
uði. Tilgangur þessara funda er að ræða sjúkratilfelli, sem
með einhverjum hætti hafa vafist fyrir námslækni, en ekkí
gefist tími til ræða í erli dagsins. Þessir fundir eru 30-45
mfnútur í senn.
• Námslæknir lærir að gera vissar aðgerðir á heilsugæslu-
stöðvum. Er námslæknirinn þá bókaður með sérfræðingi í
heimilislækningum í aðgerðir og fylgist með. Næst er svo
námslæknirinn bókaður með sjúkling en sérfræðingurinn
fylgist með. Sjá eina - gera eina. („See one - do one“).
Þetta á við aðgerðir svo sem að setja upp lykkjuna, Königs
aðgerð, taka bletti o.s.frv.
• Námslæknar eru bókaðir með hjúkrunarfræðingi í ungbarna-
vernd og mæðravernd í eitt skipti fyrir hverja skoðun. Einnig
taka þeir þátt í skólaheilsugæslu með leiðbeinanda sínum.
• Sjúkraskrárfundir. Fundir eru tvisvar í mánuði þar sem til-
felli og dagnótur eru valdar af handahófi og sérfræðingur í
heimilislækningum les yfir og metur. Farið er yfir skráningu,
sögu, skoðun, hvað liggur að baki vali á rannsóknum, hvort
viðeigandi meðferð sé beitt, eftirfylgni, vandaliðun, lyfseðlar
eru lesnir, farið er yfir tilvísanir og vottorð o.s.frv. Leiðbein-
andi gerir síðan skriflegt mat á frammistöðu.
• Vegna séríslenskra aðstæðna verðum við í vissum tilvikum
að þjálfa nemendur í frumheilsugæslu utan heilsugæslu-
stöðva, t.d. á stofu með sérfræðingi úti í bæ til þess að fá
þann fjölda sjúklinga sem þarf til að ná færni í einstökum
verkum. Sem dæmi má nefna að námslæknum gefst kostur
á leiðsögn og vinnu á Leitarstöð Krabbameinsfélagsins við
að taka PAP strok og framkvæma kvenskoðun. Einníg hafa
námslæknar farið á stofu hjá húðsjúkdómasérfræðingi og
háls-nef og eyrnalækni. Allir námslæknar eiga að fara með
leiðbeinanda sínum á Læknavaktina, eina móttökuvakt og
eina vakt í læknabílnum.
Mat á frammistöðu
Einn þáttur í kennslunni er að leggja mat á frammistöðu
námslæknis. Þetta er ýmist gert munnlega eða skriflega. Víð
heilsugæsluna í Efstaleiti hafa verið þróuð matsblöð að erlendri
fyrirmynd. Matsblöð eru nú til fyrir frammistöðu í sjúklingavið-
tölum gegnum sjónvarpsskjá, fyrir skráningu í sjúkraskrár, fyrir
frammistöðu í fyrirlestrum og loks fyrir heildarframmistöðu
yfir lengri tíma. í upphafi náms er gerður svokallaður náms-
eða menntunarsamningur við námslækni þar sem lagt er til
grundvallar styrkleikar, veikleikar og þarfir námslæknis. Þessi
samningur er síðan endurskoðaður á 6 mánaða frestí og oft-
ar ef með þarf. Á þennan hátt tekur námslæknir sjálfur þátt í
að skipuleggja nám sitt með leiðbeinanda. Þegar námslæknir
hefur starfað á heilsugæslustöð í um 3 mánuði leggja læknar,
hjúkrunarfræðíngar og annað starfsfólk mat á stöðu náms-
læknisins. Sérfræðingar í heimilíslækningum fara yfir færslur f
sjúkraskrám og myndbönd eru metin á þar til gerð eyðublöð,
farið er yfir frammistöðu námslæknis á tilfellafundum, við
kennslu og fræðslu auk hæfileika til almennra samskipta. Lagt
er mat á áhuga námslæknis til sjálfsmenntunar og viðhorfum
til námsins og lífsins. Eínnig er metið hvernig námslæknir
presenterar sjúklinga þegar hann biður um aðstoð. Aðalleið-
beinandi námslæknis (mentor) samræmir heildarmat og ræðir
það við námslækninn. Kennslustjóri framhaldsnáms fundar
með námslæknum tvisvar sinnum á ári og fer yfir árangur og
framvindu námsins. Á þeim fundum kemur námslæknir fram
með sitt mat á náminu, hvað er að ganga vel og hvað þarf að
bæta.
LokaorO
Aðsókn hefur aukist mikið í heímilislæknanámið og hefur
námsstöðum í heimilislækningum fjölgað í samræmi við það
eða úr tveimur í níu á síðastliðnum tveimur árum. Aðstæður
til sérnáms hér á landi í þessari grein læknisfræðinnar eru
ákjósanlegar. Það er mat kennara og starfsfólks þeirra heilsu-
gæslustöðva sem hafa komið að kennslunni, að hún sé mikill
hvatí fyrir alla og skapí aukna fagþekkingu og starfsgleði
innan stöðvanna. Auk þess hlýtur það að vera ávinningur
fyrir íslenskt þjóðfélag að starfskraftar námslækna nýtist hér
heíma. Vonandi getur þessi vaxtarsproti fengið að dafna áfram
sem spennandi valkostur fyrir unga lækna sem hafa hug á
sérnámi í greininní. Engu að síður er mikilvægt að unglæknar
íhugi einnig sérnám í greininni erlendis.
Þakkir:
Víð viljum að lokum þakka þeim fjölmörgu heimilislæknum
sem komið hafa að kennslu í framhaldsnámi í heimílislækning-
um fyrir fórnfúst og óeigíngjarnt starf í þágu þessarar kennslu
og fyrir heimilislæknisfagið í heild.
Heimildir:
1. WONCA. Hlutverk heimilis- og heilsugæslulækna innan heilbrigðisþjónustunnar.
Yfirlýsing WONCA. (The World Organisation of National Colleges, Academies and
Academic Associations of General Pracitioners/Family Physicians) frá 1991.
2. Læknablaðið 1992;78:389-94. Stefánsson Ó, Sigurðsson JA, Jónsson JS,
Dungal L, Ólafsson L. Marklýsing fyrir framhaldsnám í heimilislækningum Lútgáfa
(Guidelines for postgraduate education in family practice, 1 st ed). Félag fslenskra
heimilislækna, Reykjavík 1995.
3. Balint M. The doctor, his Patient and the lllness, 2nd edn, London Pitman Paper-
backs, 1968.
19