Læknaneminn - 01.04.2004, Blaðsíða 33

setjum nú sem skilyrði aðgerðar að sjúklingar fari í meðferðar-
prógram á Reykjalundi. Sjúklingar eru oft í mikilli afneitun og á
Reykjalundi fá þeir hjálp til að horfast í augu við eigin vanda og
bent er á leiðir til úrbóta. Einnig ber nokkuð á því að sjúklingar
viti einfaldlega ekki hvaða hegðun það er sem leiðir til offitu.
Þverfaglegt teymi beitir atferlismeðferð til að hjálpa sjúkling-
unum að takast á við eigin vanda. Meðal offitusjúklinga eru
ýmsir geðrænir kvillar algengir s.s. þunglyndi, kvíði, brengluð
líkamsímynd og átraskanir og tekist er á við slík vandamál
með sjúklingnum. Sjúklingar eru ýmist í meðferð á göngudeild
í 12 vikur fyrir aðgerð eða eru lagðir inn á Reykjalund í 5 vikna
strangt meðferðarprógram fram að aðgerð. Þegar kemur að
aðgerð eru sjúklingarnir farnir að faka á sínum málum varðandi
maf og hreyfingu og eru vel mótíveraðir og upplýstir. Á Reykja-
lundi gefst tækifæri fil að kynnast sjúklingunum og þar er lagt
mat á hverjir eru heppilegir til skurðaðgerðar en skurðaðgerð
gagnasttd. illa sjúklingum sem borða míkinn sykur.
Offitusjúklingar eru áhættusjúklingar við skurðaðgerðir/svæfingar og fara
sjálfkrafa í áhættuhóp ASA 3 (fimm áhættustig, stig 5 hættulegast).
1. Svæfing: Erfiðleikar með æðaleggi, epidural, erfitt að intu-
bera og ventilera lungu í svæfingu vegna mikils þrýstings frá
kviðarholi.
2. Aðgerð: Erfiðleikar að komast að í kviðarholinu, meiri blæð-
ingarhætta, tekur lengri tíma.
3. Eftir aðgerð: Meiri hætta á fylgikvillum s.s. lungnabólgu, sára-
sýkingum, sárarofi, blóðtappa í ganglimum/lungum.
Þróun aðgerða:
Skurðaðgerðir vegna offitu hafa verið í stöðugri þróun síð-
ustu árin. Margar mismunandi megrunaraðgerðir hafa verið
reyndar gegnum tíðina.
Garnastyttingar. Á sjöunda áratug síðustu aldar voru þessar
aðgerðir vinsælar. Gerður varjejuno-ileal bypass þarsemjejun-
Mynd 1. Sultarólaraðgerð (Vertical banded gastroplasty).
um var tekið sundur 35-50 cm neðan við lig. Treitz og tengt við
ileum 10-50 cm ofan við ileocoecal mótin. Fæðan fór þannig
framhjá stærstum hluta mjógirnis og sá hluti var skilinn eftir
sem blindur endi. Þessi aðgerð tryggði að sjúklingar léttust
fljótt en fylgikvillar aðgerðar s.s. truflun á steinefna-og vítamín-
búskap líkamans (malabsorption, blind loop syndrome) voru
oft stórt vandamál sem leiddu til þess að þessum aðgerðum
var hætt(9).
Sultarólaraðgerðir (gastric banding) komust á skrið upp úr
1980.1 þessum aðgerðum er maginn dreginn saman og búinn
ertil lítill magapoki rétt neðan við vélindað þannig að sjúklingar
geta borðað minna í senn (mynd 1 og 2). Mörg afbrigði þess-
ara aðgerða voru reynd og eftir innreið aðgerða með kviðsjá
upp úr 1990 var farið að gera sultarólaraðgerðir með stillan-
legri sultaról (laparoscopic adjustable band) (mynd 2). Þessar
aðgerðir nutu vinsælda um tíma en nú hafa flestir horfið frá
þeim (,0'13). Árangur aðgerðannatil skamms tíma var með ágæt-
um, sjúklingar léttust verulegafyrstu tvö árin og fylgisjúkdómar
minnkuðu. Þegar árangur eftir 5-10 ár var svo skoðaður kom
hins vegar í Ijós að stór hluti sjúklinga þyngdist aftur upp í
fyrri þyngd og sjúklingarnir sátu eftir með ýmis óþægíngi sem
sultarólin hefur íför með sér s.s. vélindabakflæði og sáramynd-
un í vélinda og maga (,4). Ástæður þess að sjúklingar þyngjast
aftur eru margar (nánar sultarhormón í lok greinar). Sjúklingar
kvarta um hungurtilfinningu og sammerkt er að þeir breyta
ósjálfrátt um mataræði og fara yfir í neyslu orkuríkrar fæðu
(sem rennur auðveldlega í gegnum magapokann) og neyta
lítils af grænmeti og ávöxtum.
Ýmislegt annað hefur verið reynt s.s. intragastric ballong þar
sem blöðru er komið fyrir í maga eða tennur víraðar saman en
árangur hefur yfirleitt verið takmarkaður.
33