Læknaneminn - 01.04.2004, Page 68

mílljóna króna. Kostnaður aðgerða er áætlaður 49 milljónir
króna á ári. Lyfjanotkun eykst á sama tíma og aðgerðum
fækkar en heildarkostnaður við meðferð á BPH virðist vera að
lækka. Ábendingar aðgerða hafa breyst marktækt frá því fyrir
rúmum áratug. Meðalaldur, magn vefs, fylgikvillar og dánartíðni
voru sambærilegir við aðrar rannsóknir.
Ályktanir: Fjöldi aðgerða hefur minnkað síðasta áratug en
lyfjanotkun fer vaxandi. Meirihluti þeirra sem fara í aðgerðir
hafa áður reynt lyfjameðferð og hafa algera ábendingu fyrir
aðgerð. Því má gera ráð fyrir því að lyfjameðferð hafi áhrif
bæði á fjölda aðgerða og ábendingar þeirra.
Lykilorð: góðkynja stækkun hvekks, kostnaður, lyfjameðferð,
brottnám hvekks um þvagrás
Taugameinafræði á fyrri stigum Alzheimersjúkdómsins
Kristján Tómas Árnason. Leiðbeinandi: Dr. John H. Morrison.
Kastor Neurobiology of Aging Laboratories, Mount Sinai School of
Medecine, New York City.
Inngangur: Itarlegar og aðkallandi rannsóknir hafa leitt í Ijós að
Alzheimersjúkdómnum virðist oftast fylgja skellumyndun kringum
taugar, dauði taugafrumna og hrörnun á taugamótum. Þessi
sjúkdómsferli eru aðallega tengd ákveðnum svæðum heilans,
fyrst og fremst þeim er hafa með minni að gera. Það er þó enn
nokkuð óljóst hvernig þessar breytingar verða og í hvaða röð. Hér
hefur verið reynt að mynda taugar á þeim svæðum mannsheilans
sem talið er að helst séu útsett fyrir sjúkdómnum og kannað hvort
hægt sé að nota þessar myndir til að greina hvers kyns hinar
byggingarfræðilegu breytingar eru.
Efni og aðferðir: Notast var við post-mortem sýni frá
einstaklingum með mislangt genginn Alzheimersjúkdóm.
Aðallega var unnið með svæði 9 í prefrontal cortex, en
einnig voru svæði innan hippocampus rannsökuð. Flúorlýsandi
litarefni var skotið inn íþunnarvefjasneiðar. Þessi litarefni hafa
sækni í ákveðin prótein á himnu taugafruma, Þannig var hægf
að skoða taugarnar undir Ijóssmásjá og mynda þær með þar til
gerðum hugbúnaði. Var með þessu vonast eftir að hægt væri
að ná það góðum myndum af taugum að einstakir broddar
(spines) sæust, og hægt væri að telja þá, en einnig að fylgjast
með ýmsum öðrum formrænum breytingum.
Niðurstöður: Fjölmargar myndir náðust af taugum sem
virðast það góðar að hægt sé að beita þessari aðferð til frekari
rannsókna á þeim meinefnafræðilegu ferlum sem valda þróun
sjúkdómsins. Rannsókn stendurenn og eru frekari niðurstöður
væntanlegar.
Ályktun: Þessar niðurstöður gefa það til kynna að hægt
verði að gera tölfræðilegar rannsóknir á því hvernig hrörnun á
broddum, skellumyndanir og aðrar formrænar breytingar koma
inn í sjúkdómsferli Alzheimersjúkdómsins og hversu markvert
slíkar breytingar fylgja versnandi einkennum hans.
Lykilorð:Alzheimersjúkdómur,PrefrontalCortex,Hippocampus,
neurofibrillary tangles, senile plaques, neuronal dendrites,
spine morphology, tau protein, gene gun, DiOlistic labeling,
confocal light scanning microscope.
Vistunarmat aldraðra í 10 ár
Oddur lngimarsson1,3, Thor Aspelund2, Pálmi V. Jónsson1,3,4
1 Læknadeild Háskóla íslands , 2Hjartavernd
3Rannsóknarstofu Háskóla Islands og Landspítala
Háskólasjúkrahúss í öldrunarfræðum
4Öldrunarsviðí Landspítala Landakotí
Tilgangur: Vistunarmat aldraðra er staðlað mat sem allir þeir
sem óska varanlegrar vistunar á stofnun fyrir aldraða á Islandi
þurfa að undirgangast. Markmið rannsóknarinnar er að lýsa
þeim öldruðu sem óskuðu eftir varanlegri vistun á stofnun á
höfuðborgarsvæðinu og á Akureyri á 10 ára tímabili, biðtíma
þeirra og inntöku á stofnanir. Þá eru skoðaðir sérstaklega þeir
þættir vistunarmatsins sem spá fyrir um lifun.
Efniviður og aðferðir: Allar umsóknir um vistunarmat
aldraðra eru færðar inn í gagnabanka sem er varðveittur hjá
SKÝRR hf. Fengnar voru upplýsingar úr þeim gagnabanka um
alla sem bjuggu á tilgreindu svæði og gengust undir sitt fyrsta
vistunarmat á tímabilinu 1. janúar 1992 til 31. desember 2001
ásamt upplýsingum um lifun úr þjóðskrá. Samtals voru þetta
5536 einstaklingar. Notast var við tölfræðiforritið SPSS_ við
tölfræðilega úrvinnslu.
Niðurstöður: Meðalaldurkarla,semvoruvistaðiráhjúkrunarheimili
í Reykjavík, var 82,7 ár _ 0,5 en hjá konum var hann 84,4 ár _
0,4. Munurinn á meðalaldrinum er marktækur, p<0,01. Karlar
voru um þriðjungur vistaðra. Meðalbiðtími vistaðra frá fyrsta mati
í hjúkrunarþörf í Reykjavík var 219 _ 20 dagar hjá körlum og 290
_ 22 dagar hjá konum. Munurinn á meðalbiðtíma er marktækur,
p<0,01. Af þeim sem biðu vistunar í Reykjavík létust 22% karla
og 14% kvenna á fyrsta árinu án þess að til vistunar kæmi. Karlar
lifðu að meðaltali í 2,5 _ 0,2 ár á hjúkrunarheimilum í Reykjavík
en konur 3,1 _ 0,2 ár. Munurinn á meðallifun er marktækur,
p<0,01. Þeir þættir sem spáðu marktækt fyrir um lifun hjá körlum
í Reykjavík voru: aldur, hreyfigeta og hæfni til að matast. Hjá
konum voru spáþættirnir aldur og hreyfigeta.
Umræður: Það er hagur allra að aldraðir geti dvalið sem
lengst heima hjá sér en þegar þörf hefur myndast fyrir
varanlega vistun væri réttmætt að forgangsraða þannig að þeir
sem skemmst eiga ólifað samkvæmt spáþáttum lifunar fengju
úthlutað vistrými fyrst.
Lykilorð: Vistunarmat aldraðra, lifun, hjúkrunarheimilí.
68-Læknaneminn 2004