Læknaneminn - 01.04.2004, Qupperneq 80

Tilgangur: I vaxandi mæli hefur spurningalistinn Heilsutengd
lífsgæði (H-L) verið notaðurtil þess að meta árangur meðferðar
á sjúklingum. Tilgangur þessarar rannsóknar var tvíþættur:
annars vegar að meta heilsutengd lífsgæði sjúklinga 1-7
árum eftir gerviliðaaðgerð á hné; hins vegar að bera saman
niðurstöðurnar við fyrri rannsókn, þar sem athuguð voru
heilsutengd lífsgæði sjúklinga á biðlista fyrir bæklunaraðgerð
og 3 mánuðum eftir aðgerð.
Efniviður og aðferðir: Allir núlifandi sjúklingar sem farið
höfðu í gerviliðaaðgerð á hné á árunum 1996-2001, samtals
729. Úrtakið var fengið úr sjúkraskrárkerfi LSH, SHA og FSA.
Kynningarblað um rannsóknina og H-L spurningalistinn var
sendur til allra sjúklinganna svo og ítrekun 3 vikum seinna.
Niðurstöður prófanna voru staðlaðarsamkvæmt viðmiðum eftir
kyni og aldri svo að hægt væri að sjá beint hvernig þær viku
frá því sem almennt gerist. I kjölfar fyrirspurna frá kynningu
verkefnisins voru sjúkraskrár sjúklinga athugaðar með tilliti til
þyngdar og hæðar, samkvilla og lyfjanotkunar, ásamt því hvort
aðgerð hafði verið framkvæmd öðru eða báðu megin.
Niðurstöður: Alls 507 sjúklingar (69,5%) á aldrinum 47-93
ára (meðalaldur 72,35, ± 7,76) svöruðu; þar af 340 (67,1%)
konur og 167 karlar. Heilsutengd lífsgæði sjúklinga 1-7 árum
eftir gerviliðaaðgerð á hné höfðu batnað til muna (p<0.05) og
náð meðallífsgæðum, ekki var marktækur munur á lífsgæðum
milli fjölda ára frá aðgerð. Af 12 þáttum prófsins sem ákvarða
lífsgæði var aðeins einn þáttur sem ekki batnaði, heldur stóð
í stað, en það var fjárhagur. Marktækur munur (p<0,05) var
á lífsgæðum aldurshópanna 50-69 ára og 70 ára og eldri.
Hlutfall sjúklinga ofan eðlilegs þyngdarstuðuls (BMK25) var
86% og voru 49,8% kvenna og 36,3% karla í offituflokki
(BMI>30). Þegar borin voru saman lífsgæði á milli spítala var
ekki marktækur munur, ekki heldur í samanburði á sjúklingum
með einn eða tvo hnégerviliði. Þegar lífsgæði sjúklinga voru
skoðuð útfrá fjölda samkvilla var marktækur munur (p<0,05) á
milli sjúklinga án samkvilla og þeirra sem höfðu tvo eða fleiri.
Ályktanir: Þversniðsrannsókn á H-L prófinu sýndi marktækt
fram á að lífsgæði hnéslitgigtarsjúklinga eru bætt það mikið
með aðgerð að þeir ná meðallífsgæðum á ný. Lágmark 2
ár þurfa að líða frá aðgerð til þess að meta réttilega hvort
sjúklingur hafi náð eins góðum lífsgæðum og unnt er. Við
nánari könnun sést að taka þarf tillit til áhrifa samkvilla í
rannsóknum á heilsutengdum lífsgæðum sjúklinga, en það
sýnir sig að sjúklingar með tvo eða fleiri samkvilla skera sig
marktækt úr. Þá er einnig unnt að álykta að hærra hlutfall
kvenna sem þarfnast gerviliðaaðgerða á hné tengist því að
hlutfall kvenna í offituflokki er hærra en karla.
Lykilorð: Heilsutengd lífsgæði, H-L prófið, slitgigt,
hnégerviliðaaðgerðir, samkvillar, offita
Nýæðamyndun hjá sjúklingum með aldursbundna
hrörnun í augnbotnum
Guðný Stella Guðnadóttir 1, Haraldur Sigurðsson 2
1 Læknadeild Háskóla íslands, 2 Augndeild Landspítala
Háskólasjúkrahúss
Inngangur: Aldursbundin hrörnun í augnbotnum er einn
algengastí blinduvaldandi augnsjúkdómur á Vesturlöndum í
dag. Endastig sjúkdómsins er annað hvort vot hrörnun með
nýæðamyndun eða þurr hrörnun með rýrnun á litulagi án
nýæðamyndunar. Umhverfisþættir og erfðir eru talin hafa
áhrif á gang þessa sjúkdóms. Tilgangur þessarar rannsóknar
er að rannsaka sjúklinga sem fengið hafa vota hrörnun í bæði
augun. Við rannsökuðum skyldleika, sjúkdómsgreiningu,
tímann frá því að einstaklingur fékk vota hrörnun í eitt auga
uns hann fær hana í það síðara, hvernig byrjunarbreytingar litu
út og hvernig þær breyttust við að vot hrörnun kæmi fram.
Efnivióur og aðferðir: Efniviðurinn, 151 einstaklingur,
kemur úr rannsókn á hrörnun í augnbotnum, sem er
samvinnuverkefni íslenskra augnlækna og Erfðagreiningar.
Augnbotnamyndir og gögn fengust úr þeirri rannsókn
og sjúkraskrám. Augnbotnamyndir af votri hrörnun og
myndir af byrjunarbreytingum voru metnar af tveimur
aðilum skv alþjóðlegum staðli. Æðamyndir voru metnar og
sjúkdómsgreining og greiningardagur fundin. Reiknaður var
tíminn á milli sjúkdómsgreiningar í hvoru auga, tíminn frá því
að mynd af byrjunarbreytingum var tekin uns vot hrörnun kom
í viðkomandi auga og áhrif ýmissa þátta á tímana.
Niðurstöður: Alls voru þetta 151 sjúklingur, 54 karlar og 97
konur. Meðalaldur var 82 ár. Alls reyndust 55 skyldir í 25 ættum.
Meðaltími milli þess að annað augað fékk vota hrörnun og síðan
hitt reyndist 2.9 ár. Einungis aldur við greiningu fyrra augans
reyndist hafa marktæk áhrif (p<0,05) á tímann. Allir nema tveir
höfðu áberandi drusen breytingar í miðgróf sjónar hjá þeim augum
sem síðan enduðu sem vot hrörnun. Drusendreifing breyttist eftir
að vot hrörnun kom fram.
Ályktanir: Myndir af byrjunarbreytingum reyndust sláandi líkar
hjá flestum sjúklingum m.t.t. til fjölda drusena og staðsetningar.
Af þeim sjúklingum sem fá vota hrörnun í seinna augað fá 80%
hana innan 4 ára. Það er því hægt að gefa þeim sjúklingum sem
ekki hafa fengið hana innan þess tíma meiri von.
80 - Læknaneminn 2004