Úrval - 01.07.1965, Side 38

36
ÚRVAL
hvorki rándýr, sjúkdómar né hung-
ur er nægileg skýring á fjölgunar-
takmörkunum dýrastofnanna. Auð-
vitað er um að ræða mörg dauðs-
föll af völdum slysa, en þau eru
ófyrirsjáanleg og tilviljunarkennd
og alls ekki í neinum tengslum
við stærð stofnsins. Þvi er ekki
hægt að reikna með slíkum fyrir-
brigðum sem einum þætti fjölgunar-
takmarkananna. Allar þessar at-
huganir benda þvi til þess, að dýr-
in hljóti sjálf að sjá um hinar nauð-
synlegu fjölgunartakmarkanir.
Saga mannanna sjálfra veitir góð
dæmi um, hvað þetta hefur i för
með sér. Við ofbeit hefur maður-
inn breytt frjósömum högum i
eyðimerkur. Með ofveiði hefur
maðurinn útrýmt flökkudúfunni
og næstum útrýmt sléttbaknum og
einnig sæskjaldbökum á mörgum
fyrri útungunarstöðvum þeirra. Og
nú bendir allt til þess, að honum
muni takast að útrýma öllum fimm
tegundum nashyrningsins, sem á
lieima í hitabeltislöndum Afríku og
Asíu, en horn þessara dýra eru
einmitt eftirsótt af mönnum, vegna
þess að þau eru álitin búa yfir
eiginleikum, sem auka kynhvötina.
Ofnýting auðæfa nútimans getur
þurrausið og eyðilagt forðabúr
framtíðarinnar. Þessi hætta vorfir
einnig yfir dýrunum, hvað fæðu-
öflun snertir, en þau snúast bara
yfirleitt skynsamlegar gegn henni
en maðurinn gerir.
Fuglar, sem lifa af fræjum og berj-
um að haustinu, eða igður, sem
lifa að vetrinum af skordýrum,
eru einnig undir þessa sömu hættu
seld. í byrjun eru birgðirnar svo
miklar, að þær nægja geysilegum
fjölda. En þær birgðir yrðu upp-
étnar á nokkrum klukkutímum eða
dögum, ef ekkert væri að gert, en
fuglarnir eru liáðir þessum birgð-
um vikum eða mánuðum saman.
Fuglarnir verða því að takmarka
stærð stofnsins fyrir fram, svo að
birgðirnar nægi allan veturinn.
Sömu forsendur gilda við þær að-
stæður, þegar ótakmörkuð fæðu-
neyzla myndi algerlega eyða þeim
forðabúrum, sem leita þarf til aftur
og aftur og mega því ekki eyðileggj-
ast. Þannig virðist hættan á hungri
í framtíðinni, en ekki hungur
augnabliksins, vera sá þáttur, sem
ákveður, hversu stór dýrastofninn
skuli vera. Stofninn verður þannig
að takmarka aukninguna, löngu áð-
ur en hungrið tæki að sverfa að,
til þess að komast lijá því að of-
nýta fæðubirgðir sinar og stofna sér
þannig í mikla hættu.
Allt þetta bendir til þess, að
dýrastofnar takmarki stærð sína
með einhverskonar lífeðlisfræðileg-
um útbúnaði, sem er nákvæmlega
stilltur eftir fæðubirgðum þeim, og
fæðuöflunarmöguleikum, sem fyrir
hendi eru. Dýrastofnarnir virðast
hafa þörf fyrir eins konar hindr-
unarútbúnað í líkingu við sam-
þykktir þær og samninga, sem hin-
ar ýmsu þjóðir gera með sér til þess
að takmarka nýtingu fiskimiðanna.
Ekki þarf að vera sérstaklega
glöggskyggn til þess að sjá, að dýr-
in hafa i rauninni gert þess háttar
„samþykktir" með sér. Sú þekktasta
slíkra samþykkta er það kerfi yfir-
ráðasvæða, sem fuglarnir hafa kom-
ið á laggirnar. Það er venja meðal