Úrval - 01.07.1965, Side 61

NAPOLEON OG MARIA WALEWSKA
59
að hún hefSi komið göfugmannlega
fram. Móðir hennar skrifaði henni
og sagði, að hún ætti að vera stolt.
Elzbieta, æskuvinkona hennar,
hrópaði himinlifandi:
„Lengi lifi keisarinn! Lengi lifi
Marie! Póllandi hefur verið bjarg-
að!“
Nú loksins var MarieWalewska
orðin fullþroskuð kona i hinum
sanna skilningi þess orðs. Þótt hún
væri bæði eiginkona og móðir,
hafði hún samt hingað til verið
unglingsstúlka í hjarta sínu. Napó-
leon gerði hana að fullþroska konu.
Hún varð ekki ástfangin af honum
né hélt á hans fund af eigin hvöt-
um, heldur var það hann sem krafð-
ist hennar með ákveðni og fylgdi
þeirri kröfu eftir. En samt kenndi
hann henni, hvað ástin er. Er hann
hafði náð henni á sitt vald, tókst
honum að vekja ást hennar. Hún
var honum trú og trygg, og hann
var allt hennar líf, þar til hann
var sendur sem fangi til St. Helenu.
Er liann náði ástum Marie Wal-
ewska, urðu einnig þáttaskil í
einkalífi hans, þótt á annan veg
væri. Eiginkona hans og keisara-
ynja var Josephine de Beauharnais
frá eyjunni Martinique, ævintýra-
kona í Parísarborg byltingarinnar,
er liafði gerzt félagi hans og stoð
og stytta, þegar hann tók að brjót-
ast til valda.
En Josepliine hafði ekki alið
honum nein börn.
Marie varð „pólska eiginkonan“
hans. Þau voru auðvitað ekki gift,
því að hann var enn giftur Jose-
phine, Marie varð honum tengsl
við Pólland, og þau tengsl notaði
hann sem ógnun gagnvart Rúss-
landi og Austurríki. Að því marki
hjálpaði fórn hennar Póllandi. Og
hefði Napóleon orðið sigursæll að
lokum, hefði slíkt raunverufega
getað haft í för með sér frelsi lands
hennar.
Þau dvöldu saman í Varsjá um
stund, þnngað til hann varð að
halda til vígvallanna, og upp frá
því voru þau ekki samvistum nema
endrum og eins. Þau urðu ætíð að
skilja að nýju. í janúarmánuði árið
1808 sendi hann eftir henni, og
hún hélt til Parísar. Þar áttu þau
yndislegar stundir saman um liríð,
og líklega hefur þetta verið eitt
hamingjuríkasta tímabilið í lífi
þeirra beggja. Hann liélt síðnn til
vigvallanna á nýjan leik. Hiann
sigraði Spán og síðan einnig Aust-
urríki. Eftir orrustunna við Wag-
ram, er færði Austurriki algeran ó-
sigur, sendi hann enn eftir Marie,
og hún hélt til Vínarborgar á hans
fund. Og skömmu sðar tilkynnti
hún honum, að hún væri barns-
bafandi.
Hann ákvað nú að lokum að
skilja við Josephine. En hann gerði
það ekki í þeim tilgangi að giftast
„pólsku eiginkonunni“ sinni, sem
Marie hefur þó kannski vonað
(þótt hún kunni reyndar aldrei
að hafa búizt við hjónabandi). Hún
var hvorki dóttir konungs né keis-
ara, en erfingjar hans urðu auðvit-
að að vera konungbornir.
Napóleon skildi við Josepliine.
Svo giftist hann Marie Louise frá
Austurríki, prinsessu of hinni keis-
aralegu Habsborgarætt. Marie Lou-