Úrval - 01.06.1970, Side 21

ER ÉG EIGINKÓNA EÐA EKKJA?
19
heim einstaka sinnum á eyðublöð,
þar sem er aðeins rúm fyrir sex
línur. Sumir bandarískir flugmenn
hafa nú setið í fangabúðum í yfir
5 ár.
Eiginkonur þessara manna, sem
vitað er, að eru í haldi, hafa horft
á það í sjónvarpinu, að eiginmenn
þeirra hafa verið látnir þramma um
götur Hanoi öllum til sýnis. Þær
vita, að mennirnir draga fram lífið
á graskerssúpu og svínsfleski, sem
er eintóm fita. Þær vita, að þeir
hafa verið látnir sitja mánuðum
saman í einangrunarklefum. Þær
hafa heyrt sögur um flugmenn, sem
hafa verið barðir, brenndir, hengd-
ir upp á fótunum eða misþyrmt á
annan hátt, til dæmis þannig, að
neglurnar á fingrum þeirra hafa
verið rifnar af. Kona majórs eins,
sem hefur verið í fangelsi í rúm
tvö ár, mælir á þessa leið: „É'g veit,
að hann er lifandi, en það er meira
en margar aðrar konur og ættingj-
ar geta sagt.“
En nú hafa fjölskyldur þeirra-
manna, sem ekkert hefur frétzt af,
fyllzt örvæntingu. Samtals 20 kon-
ur þóttust þekkja fanga einn á lít-
illi ljósmynd og sögðu, að þarna
væri eiginmaðurinn kominn.
Nokkrar konur hafa ekki þolað
álagið og hafa leitað sér huggunar
í áfengi eða lauslæti. En fjölmarg-
ar aðrar hafa myndað ópólitísk
samtök, er bera heitið Þjóðarsam-
tök fjölskyldna amerískra fanga í
Suðaustur-Asíu. Diana 0‘Grady er
ein þeirra. Þær hafa lagt af mörk-
um fé úr eigin vasa til þess að láta
prenta miða, sem festa skal á bíla.
Einnig hafa þær tekið á leigu aug-
lýsingaspjöld til þess að vekja at-
hygli almennings á máli þessu. Þær
hafa haft samband við Bandaríkja-
þing, Vatikanið, Alþjóðlega Rauða
krossinn, Norður Vietnamstjórn og
sendinefndir Þjóðfrelsisstjórnar
Suður-Vietnam, sem taka þátt í
friðarumræðunum í París. Þær
hafa skrifað til dagblaða um víða
veröld. Nokkrar þeirra reyndu
jafnvel að halda til Hanoi, en hættu
við það, er Innanríkisráðuneytið
latti þær fararinnar.
Flestöllum þessum konum finnst
sem þær hafi verið sviknar. Þeim
finnst sem andstaðan heima fyrir
gegn stríðinu í Vietnam hafi ýtt
vandamáli þeirra til hliðar. Eigin-
kona flugmanns eins, sem saknað
hefur verið í rúm þrjú ár, kannast
vel við andrúmsloft það, sem ríkir
víða. Um þetta farast henni svo orð:
„Fólk segir við mig: Maðurinn þinn
er atvinnuhermaður. Þú ættir að
vera þessu vön.“ Henni finnst for-
vitni margra vera mjög smekklaus.
„Fólk spyr stundum: „Færðu enn
launin hans?“ eða „Hvernig geng-
ur þetta hjá þér?“ . . . og á þá við
hina kynferðilegu hlið málsins.“
Þessum eiginkonum finnst líka,
að lítið tillit sé tekið til þeirra, þótt
þær hafi ekki átt neina aðild að
þessum harmleik. Þeim hefur jafn-
vel stundum fundizt sem notfæra
ætti sér hroðalegar aðstæður þeirra.
Norður-vietnömsku sendinefndar-
mennirnir í París sögðu við einn
ameríska kvennahópinn, sem gekk
þar á fund þeirra: „Þið ættuð að
snúa heim og mótmæla styrjöld-
inni.“ Eiginkonurnar gera sér grein
fyrir því, að þær eru hjálparvana