Úrval - 01.06.1970, Page 58

56
ÚRVAL
og ógnun. voru íafnvel fúsir til að
beriast við þá baráttunnar vegna.
Hann hefir líka réttilega séð, að
rannsóknarverkefnið eitt var svo
umfangsmikið. að til þess þurfti að
virkia starfskrafta allra, sem iökl-
arnir löðuðu til sín. Jöklarann-
sóknafélaff fslands, sem Jón stofn-
aði árið 1950, og stýrði til dauða-
dags, varð vettvangur allra þessara
ólíku aðila. Það er óneitanlega dá-
lítið sérkennilegt félag. Heiti þess
gefur markmiðið til kynna að hálfu
— að stuðla að rannsóknum og
ferðalögum á iöklum landsins. En
þótt ferðirnar séu nefndar síðar, er
ekki lögð minni áherzla á þær en
rannsóknirnar i félagsstarfseminni.
Árangurinn er sá. að í félaginu
vinnur saman fólk úr ólíkustu sétt-
um, bílstiórar og prófessorar, verk-
fræðingar og hiúkrunarkonur,
smiðir og kennarar. Eitt er þeim
öllum sameiginlegt, áhuginn á ís-
lenzkum jöklum.
Svipmót félagsritsins, Jökuls, ber
nokkurn keim af þessum skemmti-
lega félagsanda. f einni opnunni
getur að líta hálærða vísindagrein
fulla af stærðfræðilíkingum. En í
þeirri næstu kann að vera skemmti-
leg frásögn um jöklaferð. dagbók-
arbrot eða bréf frá bændum. sem
mælt hafa skriðjökulsporða fyrir
Jón. Hann var ritstjórinn, og þann-
ig vildi hann hafa ritið, og þannig
stjórnaði hann félagsstarfinu, hinn
létti, glaðlegi félagsandi einkenndi
allt starfið, hvort sem það var vís-
indarannsókn eða eldamennska í
þröngu sæluhúsi.
Náskyld jöklavísindunum eru tvö
önnur rannsóknarefni, er Jón lét til
sín taka, loftslagsbreytingar og haf-
ískomur. Af þessum þremur grein-
um er þó veðurfarsfræðin undir-
stöðuatriðið — veðurfarssveiflur
valda breytingum bæði á jöklum og
hafískomum. Jón samdi nokkrar
ritgerðir um loftlagssveiflur. Þær
eru ekki fyrirferðarmiklar, en mikil
vinna hefir verið í þær lögð, því að
sá einn veit, sem reynt hefir, hve
mikil reikningsvinna getur legið í
einni smátöflu yfir hitameðaltöl eða
línuriti um loftlagsbreytingar, og
hvílíkri nákvæmni þarf að beita, til
að villur slæðist ekki með. Efni
þeirra var einnig yfirgripsmikið, í
þeim var bent á veðurfarsbreyting-
ar síðustu áratuga, reiknað út, hve
miklar þær væru og rætt um áhrif
þeirra og afleiðingar.
Starf Jóns að hafísrannsóknum
var engu þýðingarminna. Veðurstof-
an safnaði hafísfregnum og birti þær
þegar hafísinn barst á næstu fiski-
mið, eða sást frá athugunarstöðvum.
En árabil gátu liðið án þess að íss-
ins yrði vart við landið. Fæstir
höfðu þá mikinn áhuga fyrir honum,
og munu hafa fagnað því, að þióðin
skyldi vera laus við þennan gamla
vágest. En Jóni var vel Ijóst, að
vitneskian um isinn gat verið mik-
ilvæg, þótt hann kæmi ekki nær
landinu en rétt yfir mitt Græn-
landssund -— á því gat orðið breyt-
ing fyrr en nokkurn varði, þá þurfti
að vita, hvernig hana bæri að. Á
striðsárunum síðari varð óhægt um
vik að safna athugunum, og bið varð
á, að starfsemin hæfist aftur að
þeim loknum. Þreyta stríðsáranna
var enn yfir alþjóðasamtökum, sem
þetta verk hafði verið falið, og hér