Úrval - 01.01.1974, Side 6

4
ÚRVAL
um að ræða hroðalegustu fjölda-
eitrun sögunnar.
Á ferðalagi mínu nýlega um
sléttuna miklu milli stórfljótanna
Tígris og Efrats í írak, varð ég
vitni að því, hve fólki hafði stór-
fækkað á mörg hundruð fermílna
svæði. Naumast hafði nokkurt þorp
losnað við eiturpláguna, og sums
staðar hafa heilu fjölskyldurnar
þurrkast út.
Á krossgötum einum uppi í sveit
horfði ég í hryllingi á, hvar tugur
pilta á aldrinum sex til tólf ára
reyndu að leika sér í boltaleik. Þeir
skjögruðu um og fálmuðu eins og
drukknir væru. Aðrir piltar stóðu
álengdar og horfðu á stjörfu augna-
ráði, og sumir rykktust til.
o—o
Það má kallast kaldhæðni örlag-
anna, að írak, landið þar sem frum-
maðurinn lærði fyrst að yrkja jörð-
ina, skuli nú á dögum vera að mikl-
um hluta óræktarland. Árin 1969
og 1970 ollu miklir þurrkar upp-
skerubresti. Og afleiðingin varð
skortur á korni til útsæðis og fæðu
handa landsmönnum, sem voru um
tíu milljónir talsins.
Hin harðskeytta Baath-ríkis-
stjórn, sem náð hafði völdum með
ofbeldi árið 1968, fyrirskipaði
ákveðið, að bændum skyldi verða
útvegað það bezta útsæði, sem unnt
væri að kaupa. En útsæði þetta bar
nafnið ,,Mexipak“, hið dýra ,,undra“
hveiti, framleiðsla, sem var hluti af
„Grænu byltingunni“ sem komið
var af stað af Nóbelsverðlaunahaf-
anum Norman Borlaug við deild
Rockefeller-stofnunarinnar í Mexi-
co.
Mexipak-hveitið hafði reynzt
ágætlega í mörgum heimshlutum.
Þrjátíu til fjörutíu þúsund tonn af
útsæði mundi hafa nægt írak, en
ráðamenn landsins dreymdi um
uppskeru, sem tæki öllu fram. Þeir
pöntuðu því 73 þúsund tonn af
Mexipak. Cargill, bandarískt korn-
firma, fékk stærstu pöntunina, 63
þúsund tonn. Það var stærsta pönt-
un á hveitiútsæði, sem til þessa
hafði þekkzt í heiminum.
Að beiðni kaupenda í írak var
hveitikornið úðað sveppaeyðandi
efni úr methyl-kvikasilfri. Banda-
ríkin, Kanada og mörg önnur ríki
höfðu bannað notkun á efni þessu
í kornútsæði, því það mengar jarð-
veginn, enda verið sett í samband
við eyðingu á fiski og öðru villtu
dýralífi.
En í mörgum hinna fátækari
landa hefur þörfin á sterku sveppa-
eyðandi efni verið mjög brýn. írak
hafði þráazt við að hafna efninu,
þrátt fyrir slæma reynslu. En árið
1956 urðu nokkur hundruð bænd-
ur í landinu fyrir eitrun af kvika-
silfursmenguðu útsæði. Og árið
1960 urðu þúsundir manna fyrir
eitrun, og að minnsta kosti hundrað
manns létu lífið.
o—o
Jafnskjótt og hafskipið „Trade
Carrier" hafði lagzt að bryggju í
Basrah með fyrstu kornsendinguna,
sáu ráðamenn landsins ókostina við
að hafa pantað svona mikið magn
af vörunni. Og til að baka sér ekki
óvinsældir meðal bænda var ákveð-
ið, að þeir þyrftu ekki að greiða