Úrval - 01.01.1974, Page 80

78
ÚRVAL
í október árið 1915. Það væri órétt-
mætt að vitna ekki í skýrslu þessa:
„Allt frá því árið 1840 hefur
Cunard-gufuskipafélagið hf. haft
náið samstarf við brezku ríkis-
stjórnina. Árið 1902 gerði félagið
samkomulag við ríkisstjórnina um
að það léti smíða tvö stór gufuskip,
sem ríkisstjórnin gæti fengið um-
ráð yfir, ef þörf kræfi, og átti þetta
að vera algerlega brezk fram-
kvæmd. Afleiðingin af samningi
þessum varð svo smíði hinni heims
frægu risahafskipa, Lusitaníu og
Mauretaníu.
Þ. 7. september árið 1907 sigldi
Lusitanía af stað frá Liverpool
áleiðis til New York í jómfrúar-
ferð sinni. Og það eru engar ýkjur
að halda því fram, að aldrei hefur
verið slíkur almennur áhugi á jóm
frúarferð nokkurs hafskips. Rúm-
lega 200.000 manns flykktust niður
að höfninni, þegar skipið lagði af
stað. Og viðtökurnar hinum megin
Atlantshafsins voru ekki síður inni-
legar. Þar tók heill floti dráttar-
báta og skemmtibáta og skipa á
móti Lusitaníu.
Allt frá byrjun komst Lusitanía
í mikið uppáhald meðal þeirra far-
þega, sem sigldu á milli Evrópu og
Ameríku. Og það er engin furða,
því að auk hins mikla ganghraða
síns var skipið búið hvers kyns
þægindum og munaði. Farþegarým-
in voru hámark þess, sem þekktist
á því sviði, og áttu því vel skilið
nafngiftina „fljótandi höll“.
í annarri vesturferð sinni gekk
Lusitanía 24 hnúta að meðaltali og
stytti þannig ferðatímann milli
LiverpooJ og New York niður í
tæpa 5 sólarhringa og vann um leið
að nýju „Bláa Atlantshafsborðann"
brezka kaupskipaflotanum til handa
Og nú er komið að síðasta þætti
starfsævi Lusitaníu. Enda þótt
stríðið brytist út í ágúst árið 1914
og brezka stjórnin hefði getað lagt
hald á Lusitaníu samkvæmt samn-
ingi sínum við gufuskipafélagið,
var skipið í rauninni aldrei í þjón-
ustu ríkisstjórnarinnar, heldur hélt
áfram áætlunarferðum sínum sam-
kvæmt skipaáætlun Cunard-gufu-
skipafélagsins.
Þ. 1. maí árið 1915 lagði Lusi-
tanía svo af stað frá New York
áleiðis til Liverpool. Áður en skip-
ið lagði af stað, voru hótanir birt-
ar í bandarí^kum blöðum af þýzk-
um yfirvöldum, þar sem því var
haldið fram, að skipinu yrði sökkt.
Mersey lávarður, sem síðar stjórn-
aði rannsókn Lusitaníuslyssins,
komst svo að orði um hótanir þess-
ar: ,,í stað þess að veita einhverj-
ar málsbætur hafa hótanir þessar
aðeins gert glæpinn verri með því
að sýna skýrt, að skipinu var sökkt
af ásettu ráði og að glæpurinn var
skipulagður, áður en skipið lagði
úr höfn.“
Þ. 7. maí kom strönd írlands í
ljós, og klukkan 2.10 e. h. var skip-
ið 8—10 mílur undan Gamlahöfða
við Kinsale. Án minnstu aðvörun-
ar sást nú kjölfar tundurskeytis frá
þýzkum kafbát nálgast skipið, og
hæfði tundurskeytið skipið á milli
þriðja og fjórða reykháfs. Það var
ýmislegt, sem benti eindregið til
þess, að öðru og ef til vill einnig
þriðja tundurskeytinu hafi verið