Úrval - 01.01.1974, Qupperneq 86

84
ÚRVAL
í mínum augum er hún bara 45.000
tonn af lifandi viðbótarbeitu.11
Skömmu eftir dögun næsta dag
varð eitt af beitiskipunum þrem af
Bacchante-gerðinni fyrir tundur-
skeyti þýzks kafbáts skammt und-
an hollenzku ströndinni. Því hvolfdi
næstum samstundis, og svo sökk
það á næstu 25 mínútum. Hin beiti-
skipin tvö komu siglandi á vett-
vang skipinu til aðstoðar, og bæði
hlutu sömu örlögin næstum tafar-
laust. Yfir 1400 menn drukknuðu í
þessum hildarleik.
BANVÆNT HERKÆNSKUBRAGÐ
Harmleikur þessi gerbreytti við-
horfi Flotamálaráðuneytisins gagn-
vart kafbátum. Hingað til höfðu
þeir Churchill og margir af eldri
yfirmönnum Flotamálaráðuneytis-
ins hneigzt til þess að vanmeta kaf-
bátana. Nú varð það augljóst, að
gæti kafbátur sökkt beitiskipi, hlaut
hann einnig að geta valdið geysi-
legu tjóni og ringulreið á mjög þýð-
ingarmiklum siglingaleiðum til
Bretlands.
Flotamálaráðuneytið hafði alltaf
álitið, að áhöfn kafbáts ætti og
mundi alltaf meðhöndla kaupskip
og áhöfn þess á sama hátt og áhöfn
beitiskips „á veiðum“ mundi gera.
Áiitið var, að hin rétta meðhöndl-
un væri í því fólgin að stöðva
óvopnað kaupskip með því að
skjóta yfir stefni þess, leita síðan í
því og sleppa því síðan, væri það
frá hlutlausu ríki. En væri það frá
óvinaríki, skyldu áhöfn og farþeg-
ar handteknir sem gísl og farmur-
inn og skipið gert upptækt sem
herfang. Þessar meginreglur, sem
gengu undir nafninu „Beitiskips-
reglurnar", höfðu verið samþykkt-
ar af öllum flotaveldum með minni
háttar breytingum. En þær giltu
því aðeins um óvopnuð kaupskip.
Þegar Churchill lét vopna brezk
kaupskip árið 1913, fyrirgerði hann
jafnframt rétti þeirra til þess að
vænta slíkrar meðhöndlunar. Menn
gerðu sér grein fyrir því um sein-
an, að enginn kafbátur mundi
hætta á að koma upp á yfirborðið
og skipa vopnuðu kaupskipi að
stanza og leyfa, að leitað skyldi í
því. Jafnvel þótt áhöfn kafbáts
tækist slíkt, án þess að illa færi
fyrir henni og kafbátnum, hvað
átti hún þá að gera við áhöfn kaup-
skipsins, farþega, farm og sjálft
skipið?
Fyrsta hugmyndin um kafbáta-
varnir var fólgin í því, að leggja
skyldi þvergirðingu þvert yfir
Ermarsund, hengja net neðan í
hana og festa í þau tundurdufl.
Þessi dýra tilraun mistókst alger-
lega, og hætt var við hana. Eina
vörnin, sem tiltæk var, var fólgin
í tíðum ferðum eftirlitsskipa um
hættusvæði og notkun tundurdufla.
Því var fundið upp nýtt kerfi, sem
var prýðilegur fulltrúi flota, sem
hafði ekki lent í neinum meiri hátt-
ar átökum síðan í sjóorrustunni við
Trafalgar.
Komið var á eftirliti, sem fram-
kvæmt var af skemmtibátum og
litlum vélbátum úti fyrir strönd-
inni. Tveir syntir menn voru stað-
settir í hverjum þessara smábáta.
Annar þeirra bar svartan poka, en
hinn hamar. Sæist sjónpípa kafbóts
á haffletinum, átti litli báturinn að