Úrval - 01.08.1974, Qupperneq 4

2
ÚRVAL
Hvarvetna víkur hinn þurri jarS-
vegur, með gras og þyrnigróðri
Sahel fyrir uppfoki aldeyðunnar
í sandauðninni. Mórauð eyðingin
eirir engum gróðri, morðingi alls
lífs, og tekur allt í helgreipar sínar
jafnvel fljótsbakkana. Mílu eftir
mílu sér þess hvergi skil, hvar
Sahara lýkur og Sahel hefst. Sex
lönd eru sárast leikin: Mauritania,
Senegal, Mali, Efri-Volta, Nigeria
og Chad -—- þau virðast þokast
brott úr sögu mannlífs fet fyrir
fet.
SANDAUÐNIN SIGRAR.
Sahel liggur á milli 14.—18.
breiddarbaugs, og má segja, að
norðurhlutinn hafi á venjulegum
tímum notið nálægt 23 þumlunga
regns á ári, aðallega milli júní og
október.
Hinar 22 milljónir manna, sem
þarna búa, skiptast á tvö svæði.
En næst Sahara er næstum ekkert
regn. Þrír fjórðu hlutar þessa mann
fjölda lifa sunnan fjórtán þuml-
unga regnsvæðis. Þetta er bænda-
fólk, sem sáir nytjajurtum sínum,
hirsi og humli, í upphafi regntím-
ans og uppsker við endi hans. En
á norðursvæðunum þar sem ein-
göngu þrífast harðgerðar jurtir eins
og tamariskrunnar, akasíutré, sa-
vannagróður og þyrnibúskar við
hið háa hitastig, reika hirðningjar
fram og aftur milli vatnsbóla með
hjarðir geita, sauðfjár, nautgripa,
úlfalda og asna. Flrá fornu fari
halda þeir til norðurs um regn-
tímann. En þegar þurrkatíminn
hefst er það þegjandi samkomulag
við bændur, að þeir flytji suður
á bóginn, þar sem fénaðurinn nýt-
ur góðs af ósánum ökrunum og
veitir þeim um leið ódýran, ágæt-
an áburð. Þegar bezt lætur er
þetta ágætis tilvera.
En árið 1968 brást sumarregnið
1 fyrsta sinni. í fjögur ár hafa suð-
urhéruðin ekki notið helmings hins
venjulega regns, landamærasvæð-
in nær engrar vætu.
Hirðingjarnir veittu hjörðum sín-
um sunnar í örvæntingu, leitandi
að grænum blettum, sem enn væru
eftir. Sáð var aftur og aftur, en
allt kaffærðist í sandfoki. Matar-
birgðir dvínuðu og stjórnendur,
sem voru of efnalausir til að út-
vega hjálp í neyðinni, biðu regns
— en án árangurs. Þegar loks var
leitað alþjóðahjálpar árið 1973, var
það sorglega seinnt.
Ský^'slur eru lítt áreiðanlegar,
sízt til að segja allan sannleikann
um, hve margt fólk hafi farizt og
hve mikið landi hafi umhverfzt í
eyðimörk.
Mauritania, sem er það ríki, sem
verst er farið og sárast leikið, hef-
ur bókstaflega engrar uppskeru not
ið í tvö ár, nema í dal Senegal
fljótsins. „Við erum í landi ógæf-
unnar“, segir forseti þjóðarinnar
dapurlega. Fjórir af hverjum fimm
eru allslausir."
í Chad telja hagskýrslur helm-
ing landsins hulinn sandi. Og jarð-
yrkjufræðingar tala um svæði, þar
sem auðnin leggst yfir margar míl-
ur árlega.
Sahel stefnir beint í algert þrot