Goðasteinn - 01.03.1971, Page 19

Jón R. Hjálmarsson:
Samvinnustarf í hálfa öld
Kaupfélag Eyfellinga
Oldum saman áttu Rangæingar langt að sækja til verzlunar.
Héraðið var cinangrað við sjávarsíðuna, ströndin opin og ,hafn-
laus og engir raunverulegir lendingarstaðir, þótt víða reyndu
menn að stunda sjó bæði til fiskveiða og flutninga. Fram á síð-
ustu tíma hafa og Rangæingar búið við ýmsa farartálma á land-
lciðum, því að héraðið er sundur skorið af mörgum og stórum
vatnsföllum. Á síðustu áratugum áður en samvinnuverzlun hófst
í héraðinu, hafði orðið nokkur breyting á aðstöðu Rangæinga
gagnvart umhverfi sínu, og var þá verzlun orðin fjölbreyttari en
fyrrum og um fleiri verzlunarstaði að ræða. Fór það nokkuð eftir
sveitum, hvar menn keyptu nauðsynjar og seldu afurðir sínar.
Þannig verzluðu Eyfellingar mest í Vík í Mýrdal og Vestmanna-
cyjum, Landeyingar í Vestmannaeyjum og á Eyrarbakka og aðrir
sýslubúar á Eyrarbakka, eins og tíðkast hafði frá fornu fari, og í
Reykjavík, einkum eftir að Sláturfélag Suðurlands tók til starfa
árið 1907.
Samvinnuverzlun Rangæinga átti upptök sín í austanverðri
sýslunni og má rekja upphaf hennar til þriggja manna öllum
öðrum frcmur. Fyrstan bcr þar að nefna séra Jakob Ó. Lárusson
i Holti undir Eyjafjöllum og því næst þá Sigurð Vigfússon kenn-
ara á Brúnum og Guðbrand Magnússon, er lengi var forstjóri í
Reykjavík. Á árunum 1914-1917 bjó Guðbrandur í félagsbúi við
séra Jakob í Holti. Hann beitti sér fyrir því árin 1915 og 1916
að nokkrir bændur í sveitinni, einkum Holtshverfingar, gerðu
Goðasteinn
17