Úrval - 01.06.1979, Page 8

6
ÚRVAL
listann með afa og gaf skýrslu um
fjárhagsástæður hvers skuldunauts.
Æskufull augu mín hafa kannski ýkt
fátæktina, sem þau sáu, en ég held að
aldin augu afa hefðu séð það sama
og mín. Þegar ég hafði lokið mér af,
tók hann stóru viðskiptamanna bók-
ina ofan af hillu og skrifaði við hvert
nafn af listanum: „Greitt að fullu.”
,,Afi!” sagði ég og saup hveljur.
„Hvað heldurðu að gerist ef þau
komast að þessu ?' ’
Hann hugsaði sig aðeins um, en
svo breiddist hægt bros yfir andlit
hans: , Ja- ætli þau segi ekki bara að
ég sé lélegur verslunarmaður?”
Apótek Fritsche varð gjaldþrota
haustið 1932. Þá var afi 66 ára og
börnin hans ákváðu að nú skyldi
hann setjast í helgan stein. í þann
mund sem ég var að fara í háskóla,
kom hann til að setjast að hjá for-
eldrum mínum. Nú var ég löngum
stundum að heiman, fyrst í skóla og
síðan í starfi, og hitti hann aðeins
endrum og eins, en oft var hann mér í
huga, bæði til örfunar og umhugs-
unar. Ég velti því oft fyrir mér,
hvers virði æfi hans hefði verið. Gat
maður eins og hann verið mis-
heppnaður?
Áratug síðar vann ég sem stríðs-
fréttaritari í Evrópu og varð vitni að
því er heimsstyrjöldin síðari nálgaðist
sitt skelfilega hámark. Þá frétti ég að
afi hafði fengið starf í stórri lyfja-
verslun, sem var í eigu lyfjaversluna-
keðju. Stríðið hafði reynst svo mann-
frekt að meira að segja 76 ára lyfja-
fræðingur, orðinn fremur heyrna-
sljór, fékk vinnu. Tveim árum síðar
varð hann bráðkvaddur við vinnu
sína.
Fráfall hans snart mig djúpt. Þar
sem ég var, umkringdur stríði og
hrottaskap, þráði ég þann heim, sem
Fritsche afi hafði séð. En hann var
horfinn. Það var ekkert rúm í 20.
öldinni fyrir menn af hans tagi. Hann
var dáinn, og um leið dó hluti af mér
— bernska mín og skýjaborgir.
Ég kom ekki aftur til Kansas City
fyrr en ég hafði verið viðstaddur
réttarhöldin í Núrnberg sem frétta-
maður bessi réttarhöld, sem sýndu
kvikindisskap mannanna í allri sinni
nekt. Eg var þreyttur og beiskur. Mér
fannst ekkert þess virði að vinna fyrir
það. Um viku eftir að ég kom heim,
bárust mér boð frá verslunar-
stjóranum, sem afi hafði unnið hjá
síðast, að hann langaði að hitta mig.
Ég fót til fundar við hann, undrandi
og forvitinn.
Þegar ég kom inn í stóru, skínandi
búðina hans, reyndi ég að ímynda
mér afa í þessu umhverfi, en það
gekk ekki. Þar voru til sölu bækur,
íþróttabúnaður og garðverkfæri.
Þefurinn, sem fyllti flúrlýstan
ljómann var af hamborgurum, og í
þröngum göngunum milli hillu-
raðanna var ös af viðskiptavinum,
sem allir voru að flýta sér. Var þetta
apótek?
Verslunarstjórinn bauð mér inn í
litlu skrifstofuna sína. „Verslunar-
ráðunauturinn vildi láta mig reka afa