Þroskaþjálfinn - maí 2005, Blaðsíða 11

VIÐTALIÐ
Félag gseslusystra
18. maí * 965
Þroskaþjálfafélag íslands 18. maí 2005
Þann 18. maí árið 1965 var Félag gæslu-
systra stofnað að Bólstaðahlíð 58 í Reykja-
vík. Stofnfélagar voru 19 gæslusystur.
Trúnaðarmaður starfsmanna, Þorvaldur
Steinason sat fundinn og undirbjó drög að
fyrstu lögum þess. Stuðningur hans var
heldur betri en enginn og kom inn með þá
þekkingu sem til þurfti.
Fyrsta stjórn félagsins var skipuð
þannig, formaður Gréta Bacmann, gjald-
keri Arný Kolbeinsdóttir, ritari Helga
Birna Gunnarsdóttir.
Varastjórn skipuðu Guðrún Gunnars-
dóttir, Sigríður Eyjólfsdóttir og Kristjana
Sigurðardóttir. Endurskoðendur voru þær
Erla Friðleifsdóttir og Sonja Larsen.
Til að fræðast ögn nánar um aðdrag-
anda þess að féiagið sem nú heitir Þroska-
þjálfafélag Islands var stofnað fékk ég
Helgu Birnu Gunnarsdóttur, þroskaþjálfa
til að setjast niður með mér og leiða hug-
ann tii þeirra daga þegar nokkrar ungar
konur og þar á meðai hún sjálf, tóku sig til
og stofnuðu með sér félag til að efla og
styrkja stéttina, sem þá var að stíga sín
fyrstu skref.
HVAÐ VARÐ TIL ÞESS AÐ ÞIÐ STOFN-
UÐUÐ FÉLAG?
Ástæðunnar er að leita aftur fyrir daga
þessarar starfsstéttar. Við verðum að
skoða þann jarðveg sem þessi stétt sprett-
ur uppúr.
Það voru afleiðingar stjórnvaldsá-
kvörðunar að safna saman fólki héðan og
þaðan af landinu og vista það á spítala-
stofnun, altækri stofnun undir yfirstjórn
Ríkisspítala, þar sem því var gert að dvelja
allann sólarhringinn, lokað frá samfélag-
inu og samlöndum sínum. Það var auð-
vitað slík vitleysa að við það gat engin
hvorki búið né starfað.
I/
Helga Birna Gunnarsdóttir
Eðli málsins samkvæmt þá laut búset-
an eða vistunin, eins og það hét þá, lög-
málum sjúkrahúskerfis sem beinlínis
krafðist veikinda eða sjúkdóma tii að
"funkera" eðlilega eða vera sjálfu sér sam-
kvæmt. Við upphaf starfaði þar fólk sem
fyrst og fremst var menntað til að ráða
niðuriögum sjúkdóma en sjúkdómar voru
ekkert aigengari á Kópavogshæli en ann-
arsstaðar meðal þjóðarinnar. Skólinn hins
vegar vísaði í aðra átt sniðin eftir danskri
fyrirmynd sem tók mið af þeim straumum
og stefnum sem þá þegar var farið að örla
á í Evrópu og sem síðar var skilgreint
"normun" og blöndun og var í hróplegu
ósamræmi við þennan stað suður í Kópa-
vogi. Sem dærni var sálarfræði námsefni
sem lögð var hvað ríkust áhersla á í nám-
inu og þar var lögð áhersla á að virkja vist-
fólk til einhverrar iðju. Forráðamenn og
brautryðjendur skólans þau Ragnhildur
Ingibergsdóttir yfirlæknir hælisins og
Björn Gestsson forstöðumaður og fyrsti
skólastjóri skólans reyndu að mínu mati
að draga úr áhrifum sjúkrastofnunarinnar
en þar var við ramman reip að draga. Þessi
misvísandi skilaboð og aðstæður allar
leiddu af sér tilvistarkreppu fyrir báða
hópana og varð ófrávíkjanlegur hvati til
róttækra aðgerða og því eðlilegt framhald
hjá okltur gæslusystrum að taka höndum
saman og stofna félag. Það má líka segja
að það sé eðlilegt framhald af því að starfs-
stétt verður til, það liggur í hlutarins eðli.
NAFN STÉTTARINNAR, GÆSLUSYSTUR,
HVAÐAN KOM ÞETTA NAFN OG
HVERNIG SKÝRIR ÞÚ ÞETTA HEITI?
Orðið gæslusystur hefur mér alltaf
fundist frekar skírskotun í trú en eitthvað
annað. Ef til vill er það af því ég hef sjálf
verið frekar höll undir kaþólsku, gæslu-
systur = að gæta/vernda, systur/nunnur
eða systrakærleikur.
Mig minnir líka að ég hafi heyrt þá
ágætu konu Ragnhildi Ingibergsdóttur
reyfa hugmyndina að nafninu með þeim
hætti. Annars man ég ekki eftir mildum
umræðum um þessa nafngift eða að hún
hafi þvælst mikið fyrir okkur og þori ekki
að ábyrgjast hvaðan hún er komin. Eg
held að það hafi ekki orðið fyrr en seinna
að fólk fór að leggja sérstakan skilning í
nafnið og nota sem dæmi um niðurlæg-
ingu þessa tímabils. Eg verð hinsvegar æv-
inlega þalddát forsjóninni fyrir að auðnast
þau forréttindi að eiga samfylgd með
þessum merkilegu brautryðjendum.
Hvernig þessi hópur kvenna brást við erf-
iðum aðstæðum er í mínum huga aðalat-
riðið
HVER VORU HELSTU BARÁTTUMÁL
ÞESSARAR LITLU STÉTTAR Á
FYRSTU MISSERUNUM?
Fljótlega eftir stofnfund voru lagðar
fram teikningar að væntanlegu félags-