Þroskaþjálfinn - maí 2005, Blaðsíða 28

Umsóknarfrestur
í MA nám
í föilunarfræðum er til 15. apríl og
diplómanám til 6. júní 2005.
Sjá vefsíðuna www.fotlunarfraedi.hi.is
með þroskahömlun og tók hún til lands-
ins alls. Svarhlutfall var mjög gott eða tæp-
lega 80%. Jafnt svarhlutfall var á milli höf-
uðborgarsvæðisins og landsbyggðarinnar.
Þátttakendur störfuðu ýmist hjá svæðis-
skrifstofum um málefni fatlaðra, hjá fé-
lagsþjónustu sveitarfélaga eða hjá sjálfs-
eignarstofnunum. Urtakið var valið með
það í huga að þátttakendur gætu gefið
upplýsingar um ýmsa þætti er tengjast
heilsueflingu og forvörnum íyrir fólk með
þroskahömlun. Alls þjónustuðu þátttak-
endur 440 einstaklinga á heimilum þeirra,
195 konur og 245 karla.
Niðurstöður
Fræðsla. I könnuninni var spurt hvort
fólki með þroskahömlun væri veitt fræðsla
um heilsueflingu og/eða forvarnir á heim-
ilum sínum. Niðurstöðurnar leiddu í ljós
að í 80% tilvika veitti starfsfólk fólki með
þroskahömlun fræðslu um þessa þætti.
Starfsfólk stofnana á landsbyggðinni var
Iíklegra en starfsfólk sambærilegra stofn-
ana á höfuðborgarsvæðinu til að veita slíka
fræðslu eins og sýnt er á mynd 1.
Fræðsla
Mynd 1.
I 95% tilvika fór fræðslan fram með
umræðum og fól einkum í sér upplýsingar
um gildi mataræðis, hreyfingar og hvíldar.
Hjá tæplega 50% svarenda kom auk þess
fram að fólkið sem þjónustunnar naut
fékk einnig slíka fræðslu hjá öðrum aðil-
um, einna helst hjá Fjölmennt Fullorðins-
fræðslu fatlaðra.
Einnig var spurt hvort starfsfólk veitti
fólki með þroskahömlun kynfræðslu og
svöruðu tæplega 40% því játandi. Fram
kom að oftast fól hún í sér upplýsingar um
kynlífi þunganir og getnaðarvarnir.
Heilsufarsupplýsingar. Til að kanna
hvernig starfsfólk stóð að meðferð heilu-
farsupplýsinga fólksins sem það þjónu-
staði var spurt hvort heilsufarsupplýsingar
væru skráðar á viðkomandi heimili. Nið-
urstöður leiddu í ljós að mjög algengt var
að heilufarsupplýsingar fólksins væru
skráðar eða í um 90% tilvika. Upplýsing-
ar um almennt heilsufar, sjúkdóma, lyfja-
notkun, aukaverkanir lyfja, ferðir til heim-
ilislækna, niðurstöður eftirlits heimilis-
lækna, ferðir til sérfræðinga, niðurstöður
eftirlits sérfræðinga, sjúkrahúsinnlagnir,
óþol og/eða ofnæmi af einhverju tagi og
líkamsþyngd var það helsta sem skráð var.
Aðgengi að heilsufarsupplýsingum.
Hvað aðgengi að heilsufarsupplýsingum
varðar þá kom fram að í 70% tilvika voru
heilsufarsupplýsingar fólksins geymdar á
heimili þess en í vörslu starfsfólks, í 20%
tilvika voru þær geymdar í aðsetri yfir-
stjórnar þjónustunnar og í 10% tilvika
höfðu einstaklingarnir heilsufarsupplýs-
ingar í eigin vörslu.
Stefhumörkun. Spurt var hvort stofn-
anirnar sem þátttakendur störfuðu hjá
hefðu sett sér skriflega stefnu um heilsuefl-
ingu og/eða forvarnir. Niðurstöðurnar
leiddu í ljós að í rúmleg 30% tilvika var
slík stefna til staðar. Einnig kom fram að í
sumum tilvikanna tók stefnan fyrst og
fremst yfir þætti sem tengdust heilsuefl-
ingu starfsfólks.
Samstarf. I könnuninni var spurt hvort
stofnanirnar sem þátttakendur störfuðu
hjá hefðu samstarf við heilbrigðisstofnanir
vegna fræðslu- og/eða forvarnarmála. Nið-
urstöðurnar gáfu til kynna að í rúmlega
30% tilvika höfðu stofnanirnar samstarf
við stofnanir á heilbrigðissviði vegna
fræðslu- og/eða forvarnarmála. I þeim til-
vikum sem samstarf var til staðar var það
einna helst við starfsfólk heilsugæslu-
stöðva.
Samantekt
Helstu niðurstöður könnunarinnar
gefa vísbendingar um að miklar líkur séu á
að starfsfólk sem þjónustar fólk með
þroskahömlun, veiti því fræðslu um
heilsueflingu og/eða forvarnir. Við aðra
vinnslu meistaraprófsverkefnis míns hafa
komið fram ákveðnar vísbendingar sem
leiða að sömu niðurstöðum. Þar hefur
komið fram að í þeim tilvikum sem starfs-
fólk veitti fræðslu um heilsueflingu og/eða
forvarnir þá fór hún fram með umræðum
og leiðsögn í dagsins önn, til dæmis í
tengslum við fæðuval, matarinnkaup og
matseld. Aftur á móti eru mun minni lík-
ur á að fólkinu sé veitt kynfræðsla en sam-
kvæmt erlendum rannsóknum er fólk með
þroskahömlun í hættu á að verða misnot-
að kynferðislega, sérstaklega konurnar.
Kynfræðsla er talin vera nauðsynleg sem
fyrirbyggjandi aðferð til að koma í veg fyr-
ir ofbeldið (Muff, 2001).
Liður í forvörnum og heilsuvernd er
meðal annars að hafa yfirlit yfir heilsufars-
lega þætti fólksins sem þjónustan beinist
að. Niðurstöðurnar leiddu í ljós að í lang
flestum tilvikum voru upplýsingar sem
tengjast heilsufarsþáttum af einhverju tagi
skáðar á heimilum fólksins. Hins vegar