Kveikt á perunni - 15.01.2004, Blaðsíða 22

Kveikt á perunni - 15.01.2004, Blaðsíða 22
22__________________________________________________________________________________________________________________________________________________ hefur á Ítalíu frá seinni heimsstyrjöld, varð um nótt. Loks má nefna að þann 21. desem- ber síðastliðinn var um þriðjungur San Francisco borgar án rafmagns í nokkrar klukkustundir. Kaupmenn urðu æfir enda stóð jólaverslunin sem hæst. Ungt kerfi í góðum höndum Um 10 ár eru síðan alvarlegt, víðtækt rafmagnsleysi varð síðast hér á landi. Þá biluðu aðalflutningslínurnar til Reykjavíkur í einhveiju mesta óveðri sem gengið hefru' yfir landið en fyrr- nefndar bilanir erlendis urðu flestar vegna veikleika í kerfunum sjálfum eða vegna mannlegra mistaka. Lík- umar á að Island verði rafmagnslaust eru taldar mjög litlar en það er þó Undanfarin ár hefur víðtækt raf- magnsleysi verið nær óþekkt hér á landi. Alvarlegar truflanir vom hins vegar óvenjutíðar víða á Vesturlönd- um í fyrra og þær vekja upp spuming- ar um öryggi íslenska raforkunetsins. Straumlaust um víða veröld I ágúst og september síðastliðnum barst hver ff éttin af annarri um alvar- legt og víðtækt rafmagnsleysi utan úr heimi. Um miðjan ágúst misstu um 50 milljónir manna rafmagn í mesta raf- magnsleysi sem nokkm sinni hefur orðið í Norður-Amerfku. Rafmagns- laust varð á stóm svæði í Norðvestur- ríkjum Bandaríkjanna, meðal annars Jr í allri Ne w York borg og í sunnan verðu Kanada. Hálfum mánuði síðar varð gervöll íslendingar blessunarlega lausir við allsherjarrafmagnsleysi: Sjö, níu, þrettán! Lundúnaborg rafmangslaus í um það bil klukkustund og olli það meðal ann- ars uppnámi í neðanjarðarlestarkerfi borgarinnar enda milljónir manna á leið heim úr vinnu þegar bilunin varð. I lok september varð rafmagnslaust á öllu Sjálandi og í Suður-Svíþjóð £ fjórar klukkustundir. Meðal annars var gervöll Kaupmannahöfn án raf- magns í um tvær klukkustundir. Allar lestar- og flugsamgöngur lágu niðri og öngþveiti varð á Kastmpflugvelli. Nokkmm dögum síðar varð raf- magnslaust á allri Italíu í nokkrar klukkustundir. Næstum allir íbúar landsins, um 57 milljónir, vom án raf- magns, eða talsvert fleiri en í raf- magnleysinu mikla í Bandaríkjunum og Kanada. Það var þó lán í óláni að þetta mesta rafmagnsleysi, sem orðið ekki útilokað og „það, sem hefur aldrei gerst áður, gerist alveg örugg- lega aftur,“ eins og Þórður Guðmunds- son, yfirmaður flutningssviðs Lands- virkjunar bendir á, bæði í gamni og al- vöm. Þegar rafmagnsleysið varð í Norð- ur-Ameríku kom fram hjá Steinari Friðgeirssyni, framkvæmdastjóra _____________________Kveikt á perunni tæknisviðs RARIK, að Bandaríkja- menn viðurkenndu sjálfir að dreifi- kerfi þeirra væri álfka frumstætt og í þróunarríkjrmum. Kerfið væri keyrt út á ystu nöf og menn óttuðust jafnvel að taka hluta þess út til að sinna nauðsynlegu viðhaldi af ótta við að það gæti valdið of miklu álagi annars staðar. Þórður Guðmundsson segir að Is- lendingar njóti þess að hafa rafvæðst seinna en aðrar þjóðir; kerfið sé yngra íyrir vikið. Því sé auk þess mjög vel við haldið. „Það er ekki hægt að úti- loka að rafmagn fari af stómm svæð- um hér á landi en mikil vinna er lögð í að greina hvemig kerfið bregðist við bilunum til þess að viðbrögðin verði eins og best verður á kosið þegar á reynir,“ segir Þórður og vill greinilega ekki storka örlögunum með því að lýsa íslenska kerfið gallalaust. Landsnetið býsna öruggt Þórður segir að flutningskerfið um landið - þ.e. meginflutningskerfið - sé hannað út frá þeirri meginreglu að hvaða ein eining sem er eigi að geta bilað án þess að það hafi áhrif á af- hendingu raforku til viðskiptavina Landsvirkjunar. Byggðalína liggur hringinn í kringum landið og ef bilun verður á einum stað á að fást rafmagn úr hinni áttinni í staðinn. „Orkubú Vestfjarða býr að vísu ekki við þetta öryggi þar sem Vestfirðir em bara tengdir landsnetinu um eina línu frá Hrútafirði," segir Þórður. Jakob Bjömsson, fyrrverandi orku- málastjóri, segir að línan til Vest- fjarða sé annar af tveimur stöðum þar Cáir núlifandi íslendingar hafa átt I meiri þátt í rafvæðingu landsins til sjávar og sveita en Elías Valgeirsson, fyrrverandi stöðvarstjóri RARIK í Olafsvík. Hann byrjaði ungur að vinna við rafvirkjun og tók þátt í upp- byggingu raforkumannvirkja víða um land á löngum starfsferli sínum. Elías segir að eiginlega hafi tilviljun ráðið því að hann ákvað að leggja fyrir sig rafvirkjun. Elías er ekkjumaður en á þijú upp- komin böm og býr nú á Dvalarheimili aldraðra við Dalbraut í Reykjavík. Hann fæddist á utanverðu Snæfells- nesi árið 1912 en fluttist ungur með foreldrum sínu til Eskifjarðar þar sem faðir hans starfaði um skeið sem kennari. Síðar fluttu foreldrar hans til Reykjavíkur þar sem Elías sleit bamsskónum. „Það var nú eiginlega dálítil tilvilj- un sem réð því að ég fór út í rafvirkj- un,“ segir Elías. „Þannig var að ég byijaði sem lærlingur jámsmíðanámi árið 1929 en var aðallega hafður í því að leggja rafmagn í skip. Það varð ekki framhald á jámsmíðanáminu en reynslan, sem ég fékk af því að leggja rafmagn, réð miklu um það að ég komst á samning í rafvirkjun. A þess- um árum æfði ég knattspymu með KR og einn stjórnarmaður í félaginu hafði milligöngu um að ég komst á samning hjá Júlíusi Bjömssyni rafvirkjameist- ara.“ Steypunni nánast hellt yfir okkur Elías lauk rafvirkjanámi frá Iðnskól- anum í Reykjavík árið 1933 og fékk þá strax vinnu hjá Jóhanni Rönning raf- virkjameistara. „Við höfðum nóg að höfn árið 1940. Þá var heimsstyijöld- in skollin á og ýmis efni til rafvirkjun- ar af mjög skomum skammti. Við þurftum að gera mikið af því að „mixa“ rör og fleira,“ segir Elías. Árið 1944 ákváðu Elías og nokkrir vinnufélagar hans að yfirgefa Rönn- ing og stofna eigið fyrirtæki sem hlaut nafnið Rafall. „A þessum ámm var mikil vinnuharka og oft mikill asi við framkvæmdir. Það var oft þannig að við máttum hafa okkur alla við til að ná að klára að leggja rafmagnið áður en steypunni var hellt í mótin. Stund- um var steypunni nánast hellt yfir okkur þegar mest gekk á,“ segir Elías. Náminu lauk ég á 2 áram og réð mig síðan til Rafmagnsveitna ríkisins þar sem ég var verkstjóri við uppsetningu raflína og spennistöðva víða um land. Á þessum áram stjórnaði ég vinnu- flokki nokkurra vaskra sveina enda var vinnan mikið púl og erfiði oft og tíðum. Það þurfti að vinna allt með höndunum, grafa fyrir stauranum og strengja línumar. Við fóram víða, t.d. vann ég við endurbyggingu raflínu- kerfisins á Blönduósi og við Laxár- virkjun í Þingeyjarsýslu,“segir Elías. Konan missti eggin Elfas segir að það hafi jafhan orðið mikil viðbrigði fyrir fólk þegar raf- Mannlífið breyttist þegar rafljósin tóku að loga gera við að leggja rafmagn í hús hér í Reykjavík og heim á sveitabæi sunn- anlands. Eg fór líka norður á Strandir og vann við að leggja rafmagn í síldar- verksmiðjuna sem þar stendur enn í dag. Svo vann ég við að leggja raf- magn í síldarverksmiðju SR á Raufar- Aftur á skólabekk „Eftir stríð fékk ég tækifæri til að vinna við byggingu Andakílsárvirkj- unar og þá má segja að áhugi minn á virkjanamálum hafi kviknað. Eg ákvað að setjast aftur á skólabekk árið 1949 í rafmagnsdeild Vélskólans. magnið kom í sveitum og bæjum landsins. „Fólk varð ávallt mjög þakk- látt þegar við voram búnir að leiða rafmagn inn á heimili þess og ljósa- peramar fóra að loga. Sumir urðu líka stórandrandi. Eg man að einu sinni voram við að setja upp vindrafstöð á ikningtl h stavfa sérfrædingar með áratuga reynslu við raðgjöf og hönnun raforkukerfa, öryggis-, hljóð og lýsingarkerfa Umhverfisstefna Rafteikningar hf. er að styðja náttúruvernd og skynsamlega nýtingu náttúruauðlinda. Við lausn verkefna hafa starfsmenn að leiðarljósi að halda hagkvæmni og nýtni í hámarki en neikvæðum áhrifum á náttúruna í lágmarki. m RAFTEIKNING HF RÁDGJAFARVERKFRÆÐINGAR K CONSULTING ENGIN6ERS www.rafteikning.is S: 520 1700 Borgartún 17 105 Rvfk

x

Kveikt á perunni

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Kveikt á perunni
https://timarit.is/publication/1992

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.