Skógræktarritið - 15.10.2020, Page 11

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2020 11
Þetta eru þau merkilegustu fyrirbrigði, er
orðið hafa í íslenskri trjárækt. (…) Það er
eigi vansalaust hvernig hefir verið farið með
trjáræktarstöðina við Rauðavatn, rétt við
þjóðveginn. Hún hefði getað orðið til að
mynda trú á möguleikum til tjáræktar, en
starfsræksla hennar hefur verið þannig, að
hún hefir veikt trúna. En trjáleifarnar sjálfar
benda í öfuga átt. Nú verður að hefjast
handa.ix
Þremur árum síðar sagði Hákon Bjarnason,
síðar skógræktarstjóri, frá því að fjalla-
fururnar yxu nú um 10-29 sentimetra á
ári.12 Hann hvatti fólk jafnframt til að
ganga vel um Rauðavatnsstöðina, fara
varlega með eld og vera ekki að rífa upp
bestu plönturnar til að hafa með sér heim í
garða sína.
Hákon var einnig fyrstur til að setja
fram á prenti tillögur um að friða landið
þar sem Heiðmörk er nú. Hann hafði
farið með Einari G. E. Sæmundsen í ferð á
hestum upp fyrir Elliðavatn til að kynna sér
kjarrleifar þar og sagði frá ferðinni í Ársriti
Skógræktarfélags Íslands 1936:
Þarna er töluvert af kjarri, en ekki er það
mjög hávaxið. Sumstaðar var það þó
mannhæð og mjög þétt. Að því er séð verður,
hefur skógurinn tekið allmiklum framförum
á síðustu árum, og mun það aðallega því að
þakka, að fjárbeit hefur mikið lagst niður á
næstu bæjum. Kjarrið er mjög að breiðast
út um hraunið, sem liggur fyrir austan
brekkurnar, og er aðeins tímaspurning
hvenær það verður mestallt skógi vaxið.
(…..) Dag þann, er ég var þarna, var
skógurinn nýsprunginn út, ljósgrænn á lit, en
sólin hellti ylgeislum vorsins yfir landið. Var
einkennilega fagurt um að litast þarna efra.x
Friðland í Heiðmörk
Skógræktarfélag Íslands, sem hafði verið
stofnað 1930, sendi bæjarstjórn Reykja-
víkur erindi árið 1938 og óskaði eftir því að
skógarleifarnar við Elliðavatn yrðu friðaðar.
Erindinu var tekið vel án þess þó að nokkuð
gerðist. Þremur árum síðar, í miðri seinni
heimsstyrjöldinni, lét félagið prenta bækling
þó upplýsandi að rifja upp þá svartsýni
sem ríkti hér á landi gagnvart skógrækt
og birtist til að mynda í ritstjórnargrein
Morgunblaðsins 8. júlí 1919.
Hugmyndin um að gera Austurvöll að
malbikuðu torgi, fallegu, hreinu og
hagkvæmu, ryður sé æ meir til rúms. Síðan
ritað var um það fyrst í Mbl. um daginn
hafa margir bæjarmenn látið í ljós sömu
skoðun við oss. Allir eru þeir sammála um
það, að þarna, í hjarta bæjarins, geti aldrei
orðið skrautgarður, svo í nokkru lagi sé, og
að þarna eigi einmitt að vera torg, svo sem
tíðkast í öllum borgum erlendis.
Vér höfum margoft bent á það, að það er
fengin full reynsla fyrir því, að tré þroskast
eigi vel hér á Suðurlandi. Nægir í þessu
sambandi að benda á þær tilraunir, sem
skógræktarstjóri hefur gert, og Gróðrar-
stöðina við Laufásveg. (…) Tré geta ekki
vaxið hér svo þau verði til nokkurrar
verulegrar prýði í skrautgarði.viii
Ekki bætti úr skák að sú trjátegund sem
var mest áberandi við Rauðavatn, var harla
lágvaxin og seinsprottin. Hægur vöxtur
fjallafuranna við Rauðavatn var um árabil
talinn til merkis um að ekki væri hægt að
rækta skóg á Íslandi og Rauðavatnsstöðin
stundum kölluð raunareitur skógræktar-
innar.16
Þessi almenna bölsýni gagnvart skógrækt
skýrir ef til vill þá gleði sem birtist í
aðsendri grein S. Sigurðssonar í Vísi,
1929. Líklega var þarna á ferð Sigurður
Sigurðsson búnaðarmálastjóri. Hann lýsti
vanrækslu þeirri sem verið hafði gagnvart
Rauðavatnsstöðinni. Eftir ágætis byrjun
hafi verið hætt og girðingunni ekki einu
sinni haldið við, „svo að sauðfé og annað
búfé gengur þar nú lausum hala.“ Trén
hafi hins vegar spjarað sig, og það þótt
aðbúnaður þeirra hafi verið slæmur -
„gróðursett í óræktar- og næringarsnautt
holt.“ En eftir erfitt upphaf og hægan
vöxt, og mikinn plöntudauða, skrifaði S.
Sigurðsson að plönturnar hafi samt að
síðustu lagað sig að aðstæðum og byrjað að
vaxa.