Skógræktarritið - 15.10.2020, Blaðsíða 49

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2020 49
með eða án slípiefna. Það er og hægt að
saga MDF efnið út í hringlaga form svipað
og stein í smergel, bora í gegn og setja bolta
með ró og koma græjunni fyrir í borvél
eða festa hana í patrónu á rennibekk. Bera
má á MDF efnið allskonar slípiefni eða
slípipasta en ekki bráðnauðsynlegt.
Eftir notkun á öllum hnífum er nauðsyn-
legt að þrífa þá mjög vel og bera þarf olíu
sem ekki harðnar á þau hnífsblöð sem eru
úr carbon stáli, annars er mikil hætta á
að þau fari að ryðga. Ýmis efni sem við
notum daglega geta farið illa með carbon
hnífsblöð t.d. smurostar og tómatsósa og
mörg fleiri.
Lögun hnífsblaða og skefta hafa þróast
á ákveðinn hátt. En hnífsblaðið skiptist
þannig að ofan er bakkinn, gagnstætt
honum er eggin, þá er oddurinn fremst.
Hliðarnar eru nefndar síður og hallinn
frá síðunni að egginni er nefndur bevel
á ensku. Við gætum líklega notað orðið
flái upp á íslensku. Hvort orðið sem er
notað þá er oft talað um hæl og tá bæði á
bevel og fláanum, oftast þegar rætt er um
trérennijárn. Járnið aftur úr blaðinu nefnist
tangi. Ef tanginn nær aftur úr skeftinu
er hnífurinn fulltang. Stærri hnífar t.d.
frá Svíþjóð eru með svokallaðri Skandi
bevel langt upp síðuna. Á hefðbundnum
vasahnífum er oftar en ekki secondary
bevel og frekar erfitt að halda við biti í
þeim og tálga með þeim nema fjarlægja
hreinlega 2 bevel þ.e. endurskapa blaðið að
hluta til og þá renna saman síðan og eggin
þ.e. verða eitt og þá er ljúft og átakalítið að
tálga.
Lögun hnífsskefta er margvísleg.
Ef skeftið er samhverft t.d. eins og á
tálguhnífum frá Morakniv þá kemur það
af sjálfu sér að möguleikarnir við tálgunina
aukast til muna þar sem tálgarinn getur
snúið hnífnum í lófa sínum að vild við
skurðinn. Aftur á móti er í raun frekar
hættulegt að nota þessa samhverfu hnífa
fyrir byrjendur þar sem hætta er á að
viðkomandi átti sig ekki á hvoru megin
eggin er. Skemmtilegast og best er að smíða
sitt hnífsskefti sjálfur og sníða það að eigin
hendi um leið. Það er svo í hendi hvers
og eins hvort skeftið er haft stamt eða vel
olíuborið og sleipt viðkomu. Ef hnífurinn
er með viðarskefti þá veita sleipu skeftin
minni mótstöðu og þá nuddast hendurnar
minna þegar tálgað er tímunum saman. Því
verður varla leynt að tálga með vasahníf
(sjálfskeiðung) tímunum saman reynir
mjög á hendurnar, skeftin eru yfirleitt
frekar stutt og allskonar raufar (skíði) sem
hnífsblöðin falla í, valda því að hendurnar
verða aumar við skurðinn. Það mundi æra
óstöðugan að fara yfir alla þá möguleika
sem fyrir hendi eru varðandi efnin í
hnífsskeftunum. Varðandi hnífinn og
skeftið þá er talað um fulltang hníf þegar
blaðið og málmurinn í skeftinu (tangi)
eru sem eitt frá oddi og aftur úr og út úr
skeftisenda. Þar birtist okkur sterkasta
útgáfan af hnífi, oft kallaður dálkur, tilbúin
í hvað sem er á norðurhjaranum.
Hnífsslíður er í grunninn eftirmynd
hnífsblaðsins (á dálknum) sem svo tekur
hinum ýmsu sköpunarmöguleikum við
lokafrágang. Það er gott að hafa það í
huga þegar hnífur er settur í slíður að lyfta
slíðrinu í sem næst lárétta stöðu og færa
hnífinn varlega inn í slíðrið. Ekki venja sig
á að reka hnífinn lóðrétt niður í slíðrið.
Þegar hnífur er tekinn úr slíðrinu er slíðrinu
lyft í sem næst lárétta stöðu og enda
hnífsins snúið aðeins til og frá og síðan er
hann dregin varlega út.
Draghnífar eru hið mesta þarfaþing við
tálgun. Þeir eru margvíslegir að lögun og
stærð en öllum sameiginlegt er að þeim
er beitt á sama hátt með því að draga þá
að sér. Það svona liggur í loftinu að þessi
hnífagerð eða skurðarverkfæri hafa líklega
ekki verið mikið notuð hér af almenn-
ingi gegnum árin við að tálga trjávið.
En fagmenn í ýmsum iðngreinum eins
og beykir, tréskipasmiðir og húsasmiðir
notuðu þessi verkfæri. Draghnífar (hófjárn)
eru mikið notaðir í dag við járningar hesta.