Skógræktarritið - 15.10.2020, Síða 62

SKÓGRÆKTARRITIÐ 202062
og lerki (Larix) eða birki gæti oft þurft að
millibilsjafna oftar og meira til að viðhalda
því.1,38
Millibilsjöfnun er góð leið til að breyta
samsetningu og þéttleika trjátegunda í reit.
Það er mikilvægt að millibilsjöfnun verði
ekki framkvæmd of seint í blandskógum
vegna þess að það er erfitt að umbreyta
bældu tré í gott uppskerutré. Þetta á
einkum við ljóselskari trjátegundir eins og
lerki eða birki, sem þurfa að hafa stóra
trjákrónu til að geta vaxið eins vel og hægt
er í blönduðum reitum.40,44
Til að hámarka jákvæðar afleiðingar
millibilsjöfnunar í blandskógi þá er
mikilvægt að framkvæma jöfnun með
mismunandi eiginleika tegundanna í huga.
Til að mynda getur skuggþolna rauðgrenið
vaxið vel undir birkiskermi, en hið ljóselsk-
andi birki á lítinn möguleika á að verða
að stóru tré undir rauðgreniskermi.48,2
Það sama má segja um aðrar skugg- og
ljóselskari tegundir sem ræktaðar eru
saman í blandskógum hérlendis.
Það getur verið freistandi að bíða aðeins
með fyrstu millibilsjöfnun í blandskógi til
að geta valið betur tré út frá vaxtarlagi
og trjágæðum, svipað og gert er í einnar
tegundar reitum, en það getur verið
mjög áhættusamt. Það getur verið að ein
tegund með svipaða vistfræðilega aðlögun
hafi vaxið alveg yfir aðrar svipaðar
tegundir, eða ljóselskari, og gert úr þeim
undirmálstré sem hafa þá misst vaxtargetu
sína. Þá er orðið of seint að hafa mikil áhrif
á blöndun reitsins með umhirðu.44
Í millibilsjöfnunartilraun í Asa í Svíþjóð
voru mismunandi blöndur af rauðgreni
og birki prófaðar. Hreinir rauðgrenireitir
voru bornir saman við 20% og 50%
blöndu með birki. Fjórum árum eftir að
trén komust á legg hafði 20% birki/80%
rauðgreni blandan mestan grunnflöt, þótt
að munurinn í rauntölum væri ekki mjög
mikill miðað við hreina rauðgrenireiti.27
Í Svíþjóð eru slíkar blöndur ákveðnar
með því að skilja eftir ákveðið hlutfall af
veðurfarsaðstæður, er hægt að sjá hvort
einhver jákvæð eða neikvæð áhrif fáist af
því að nota hana í tegundablöndu.16,13
Í barrskóga- og tempraða laufskóga-
beltinu getur blöndun stundum valdið
minni framleiðni, samanborið við einnar
tegunda skóga af skuggþolinni tegund.9,18,46
Hins vegar hafa einnig oft fundist jákvæð
aukaáhrif hjá tegundum með svipað
vaxtar- og vistfræðimynstur í blandskógum
sem þá vaxa upp með eitt krónulag og eru
því einfaldari í skógarumhirðu (3. mynd).27
Oftar er þó talið betra að velja saman
trjátegundir sem eru ólíkar í vaxtarfari, t.d.
hægvaxta og skuggþolna tegund í blöndu
með hraðvaxta og ljóselskri tegund. Slíkar
blöndur mynda lagskipta trjákrónu og eru
meira krefjandi i umhirðu.28,46
Hagfræði blandaðra skóga
Það er mikilvægt að hafa í huga að
hagfræði tegundablandaðra reita í
nytjaskógi ræðst af mörgum þáttum.
Margir þeirra koma ekki fram fyrr en
seinna í vaxtarlotunni; t.d. viðargæði, verð
fyrir mismunandi tegundir við lokahögg,
framleiðni, lengd vaxtarlotu, fjárfestingar
við umhirðu og vinnuálag. Kostnaður
gróðursetningar fer oft eftir meðferðum,
plöntuefnivið og tegundasamsetningu
skógarreita. Langtímamarkmið í ræktun
blandaðra skóga er oftast fyrst og fremst
að framleiða lokaafurð af einni trjátegund
með hjálp frá annarri tegund sem er
þá fjarlægð fyrr.47 Þetta á t.d. við flesta
blandskóga með lagskiptri trjákrónu.
Millibilsjöfnun er oftast dýrari í
blandskógi, vegna þess að þeir eru flóknari
að jafna og hafa oft fleiri tré á hektarann,
þ.e. eru þéttari.1,38 Millibilsjöfnun verður
oftast að fara fram að minnsta kosti tvisvar
í blandskógum, samanborið við einnar
tegundar skóg af t.d. rauðgreni þar sem
ein frekar sein millibilsjöfnun er oft meira
en nóg. Skuggþolnar tegundir geta haldið
áfram að vaxa þó vaxtarrýmið sé lítið í
blandskógi en hjá ljóselskari tegundum eins