Ný menntamál - 01.06.1994, Blaðsíða 16

C " )
Þær tilfinningar sem barn í sorg ber innra með sér
eru ekki aðeins söknuður og hryggð heldur stöðugur
ótti og kvíði (fyrst að pabbi dó þá getur mamma það
líka). Sektarkennd („ég var ekki nógu góður við hann
pabba“) og reiði út í hinn látna en hvernig á barn að
koma slíkri tilfinningu í farsælan farveg þegar við full-
orðna fólkið ráðum ekki við eigin tilfinningar? Ég hef
oft bent á að ti! þess að syrgjandi geti fengið útrás fyrir
sínar stríðu tilfinningar þá verður nánasta umhverfi að
vita að sorgin er ekki einungis fram yfir jarðarförina.
Því þá hefur náttúran sjálf sinn varnarhátt með því að
deyfa allar tilfinningar svo að í reynd finnur syrgjand-
inn ekki til mikils sársauka fyrr en vikum og jafnvel
mánuðum eftir andlátið. En þá eru þeir sem fjær
standa búnir að gleyma og örvæntingin er jafnvel talin
bera vott um aumingjahátt og að vera að „velta sér upp
úr eigin sorg“. Það er því mikið þolinmæðisverk að búa
barni öruggt umhverfi sem það þarfnast til þess að geta
fengið útrás tilfinninganna.
Unglingar eru oft á tíðum miklar hópsálir. Það að
vera öðruvísi á einhvern hátt er ekki „leyfilegt innan
hópsins“. Því reynist það mörgum unglingum um megn
að „vera öðruvísi“ við ástvinamissi. Unglingar geta því
einangrast félagslega, gömlu vinirnir hafa ekki lengur
sömu lífsreynslu eða skilning á að sorgin tekur langan
tíma. Syrgjandinn breytist í hegðun, hann er sorg-
mæddur og oft leiður og jafnvel óþægilegur samvistum.
Hvernig fær unglingur útrás fyrir tilfinningaleg við-
brögð sín þegar hann hefur misst ástvin? Leitar hann til
foreldra, afa og ömmu, systkina, vina, eða vanda-
lausra?
Ef einstaklingur missir ástvin á unglingsárunum,
bregst hann oftar en ekki við á þann veg að loka á
tilfinningar sínar, byrgir inni sársauka og söknuð, lærir
að lifa með innibyrgðum tilfinningum. Oft brýst sárs-
aukinn út við notkun áfengis eða annarra vímuefna.
Slík gerviútrás gerir illt verra og getur leitt til óöryggis
og vanmáttar í nánum tilfinningatengslum.
Tilfinningaviðbrögð vegna ástvinamissis eru ekki
alltaf sett í samhengi, hvorki af fullorðnum né einstakl-
ingnum sem í hlut á. Fyrsti missirinn er því oft geymdur
þar til næsta áfall verður. Manneskjan getur svæft til-
finningaumrótið, oft um margra ára skeið, skilur svo
ekkert í því á fullorðinsárum að föðurmissirinn, sem
hann eða hún varð fyrir í bernsku, leitar stöðugt á.
Unglingar eru sá hópur syrgjenda, sem ég hef á
liðnum árum haft hvað mestar áhyggjur af. Þær til-
finningalegu breytingar sem fylgja því að breytast úr
barni í þroskaðan einstakling er fyrir marga ærið verk-
efni þó að ekki bætist við sorgarúrvinnsla. Hegðun
unglings er oft þess eðlis að erfitt er fyrir fullorðna að
nálgast hann með samúð og hlýju. Hann getur á stutt-
um tíma dregist aftur úr í námi og leiðst út í öfgar og
Tómstundir íslenskra ungmenna
115 bls. Verð kr. 1.500,- m/vsk.
J bœklingnum er gefið yfirlit yfir
tómstundastarf íslenskra unglinga eftir
skólastigum, kyni og frœðsluumdæmum.
Jafnframt erfjallað umfylgni milli
þátttöku í einstökum tegundum
tómstundastarfs og niðurstöður bornar
saman viðfyrri rannsóknir“
Rannsóknastofnun uppeldis og menntamála
Suðurgata 39 • Sími: 91-10560