Ný menntamál - 01.06.1994, Qupperneq 33

c
)
an veginn. En sú fræðsla sem er
nefnd hér er mikilvægust og á að
koma fyrst og vera undirstaða þess
að nemendur séu hvattir til eigin
listrænnar sköpunar. Jafnvel má
setja málið upp sem svo að til að
geta stundað listræna sköpun þurfi
nemendur fyrst að vera færir um að
njóta listrænnar upplifunar; án þess
verði öll þeirra verk á þessu sviði
aðeins handavinna og og hugsunar-
lítið föndur, sem skilur ósköp lítið
eftir í huga nemenda þegar vinn-
unni er lokið.
Hverju þarf að breyta?
Hið fyrsta sem þarf að breytast til
að árangur náist er viðhorf mynd-
menntakennara. Þeir eru flestir
nokkuð ánægðir í starfi og telja sig
vera að skila árangri; það er erfitt
að breyta viðhorfinu hjá þeim sem
telur að allt sé í besta lagi. Þeir telja
að með því að gera nemendur færa
um að skila af sér einföldum mynd-
um og öðrum verkum, hvort sem
nemendur hafa til þess einhverja
hæfileika eða ekki, þá sé mynd-
menntakennarinn að skila hlut-
verki sínu.
Sú staðreynd að úti í þjóðfélag-
inu telur mikiil meirihluti fólks sig
ekkert vit hafa á myndlist og ekki
vera fært um að tala um myndlist er
hins vegar hrópandi vitnisburður
um að myndmenntakennsla þessa
fólks hefur mistekist í mikilvægasta
atriðinu; að gera fólki fært að lifa
með listinni það sem eftir er ævinn-
ar.
Upphaflega tók myndmennt í al-
mennum skólum væntanlega mið af
kennslu í sérstökum listaskólum,
þar sem kennslan byggðist á að
þjálfa upp verðandi listamenn.
Slíkt getur aldrei verið hlutverk al-
menns grunnskóla þó allt of margir
kennarar líti þannig á meginmark-
mið greinarinnar. Er það hlutverk
grunnskólans að ala upp stærðfræð-
inga og efnafræðinga?
Hið mikilvægasta sem þarf að
breyta er viðhorf kennaranna
sjálfra; að fá þá til að skilja að hlut-
verk myndmenntar í almennum
skólum er að þjóna framtíðarhags-
munum nemenda en ekki að láta
nemendur þjóna myndlistinni ein-
gönguámeðanþeireruískóla. -Til
þess að slík breyting eigi sér stað
þarf einnig að breyta þjálfun kenn-
ara; hún þarf að breytast frá því að
vera aðallega byggð á hinum verk-
legu þáttum myndlistar til þess að
vera að jafnstórum hluta byggð á
hinum fræðilegum þáttum listar-
innar (listfræði, listasögu, gagnrýni
o.s.frv.) sem og uppeldisfræðum.
Síðan þarf að breyta viðhorfum
þeirra sem valdið hafa en líkt og
aðrir (þar á meðal flestir aðrir
kennarar, og jafnvel myndmennta-
kennarar sjálfir) hafa þeir oft litið á
myndmennt sem aukagrein í skól-
um. Sem aukagrein hefur mynd-
menntin verið talin lúxus; ánægju-
leg fyrir nemendur þegar allt geng-
ur vel en eitt af því fyrsta sem talað
er um að fella niður þegar að
kreppir - og þannig er umræðan ef-
laust á mörgum stöðum í dag.
En sú myndmennt sem hér hefur
verið rætt um er ekki lúxus og ekki
aukagrein; hún er nauðsynlegur
hluti af þeirri undirstöðu, sem
grunnskólinn á að skila til allra
nemenda sinna. A sama hátt og all-
ir þurfa að kunna að lesa, skrifa og
reikna þurfa allir þjóðfélagsþegnar
að vera læsir á umhverfi sitt og hæf-
ir til að njóta þess í gegnum listræna
upplifun.
Lífið og tilveran eru flókin fyrir-
bæri. Listin er ekki lífið sjálft, en
afar merkur hluti þess. Skólinn er
skipulegur undirbúningur fyrir lífið
og myndmennt er nauðsynlegur
hluti af þeim undirbúningi.
Listræn sköpun er ánægjuleg at-
höfn og getur veitt hugfróun þeim
sem finna sig í henni en hún á ekki
við alla og getur ekki verið aðal-
atriði heillar námsgreinar í skóla,
fremur en ljóðagerð eða tónsmíðar
geta verið aðalatriði þeirra náms-
greina sem þau tengjast. En að
auka þekkingu og skilning á list og
þroska hæfileikann til listrænnar
upplifunar er verðugt verkefni;
slíkt getur hjálpað fólki til að lifa
lífinu og njóta þeirra margslungnu
ímynda sem það býður upp á um
alla framtíð.
Eiríkur Þorláksson er
listfræðingur.
33