Fróðskaparrit - 01.01.1955, Blaðsíða 56

Fróðskaparrit - 01.01.1955, Blaðsíða 56
62 Um tíðarfesting av føroyskum fitisteinsfundum Fitisteinur. Hetta steinslag, sum í Føroyum er nevnt fitisteinur ella í vissum førum grøðisteinur, er ljósagrønt, myrka* grønt ella blátt, tætt talkskifur. Tað er feitt og seigt, lætt at telgja og saga og so bleytt, at tað er skøvandi við negl. Syngur ikki í tí, tá ið sligið verður á tað við hamari, men hamarsmerki standa eftir. Stendur ímóti øllum veðri og er eldfast. Hetta steinslag nevndu teir á fornmálinum tálgugrjót ella tálgusteinn. Norðbúgvarnir í Grønlandi søgdu helst «telgistein», tí Bárðarson1 skrivar soleiðis: thellieí steen. I Hetlandi æt tað kleber, kleberg9; á norskum máli klebersten, donskum vegsten, á týskum Speck*= stein, enskum soapstone, og íslendskum tálgusteinn; men nýliga hevur Kristján Eldjárn, tjóðminjavørður, mælt til har at nýta navnið kleberg5. Navnið grøðisteinur hjá okkum kemur av, at menn hava nýtt fitistein at skava av niður í sár, tí hildið varð, at hann hevði grøðievni. Vit hóma annars av evnislýsingini frammanfyri og nevndu nøvnunum, at tað má vera um steinslag at tala, sum eyð= kent er av síni fiti, er bleytt og væl telgjandi og umframt má hava dugað til kókingarílát, grýtur. Tað kann ongan undra, at menn ógviliga tíðliga í tíðini eru farnir at evna hetta sjáldsama tilfar til mangt. í Noregi vita teir um, at steinaldarmenn nýttu fitistein, til hamarar og øxir; og Norðmenn hava nýtt hann allar tíðir síðan, tó, sum tað tykist, mest í víkingaøld og í miðøld. Haðan hevur stórur útfluttningur verið av hesum lutum. Fyrst og fremst fitisteinsgrýtur vórðu sendar frá framleiðslu* støðunum lidnar ella fram undir lidnar bæði til innanlendis og uttanlendis nýtslustøð. Teir hava í Noregi funnið fleiri stór, forn fitisteinsnám; haðan eru grýtur fluttar út til lond, sum einki eiga av hesum tilfari. Fitisteinsgripir okkara eru helst eisini komnir úr Noregi,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.