Fróðskaparrit - 01.01.1961, Blaðsíða 121

Óðalsrætturin í Føroyum
127
og somu rættindi fingu arvingarnir eftir gr. 5—6. Gr. 4
ásetti gjøllari reglur, hvussu slík jørð skuldi heftast við
óðal, og um tær ikki vórðu fylgdar, var jørðin sambart
gr. 7 frí fyri óðal. Annars varð 10 ára óðalshevdin uppi*
hildin við gr. 1, men í gr. 2 var tíðin sum jørð kundi
fyrnast eftir sett niður í 5 ár. Ætlanin í fyriskipanini var
í veruleikanum ikki at ábøta óðalsrættin, men at slóða fyri,
at fáa hann heilt avtiknan, sum týðuligast vísir seg við
grundgevingini hjá Colbjørnsen av lógini, har hann ein*
táttað vísir á brekini við óðalsrættinum. Skeie sigur um
hetta (s. 27): »Den danske jurist Stampe viser i sin foran
omtalte erklæring av 1770 bedre kjennskap og forstáelse
enn nordmannen Colbjørnsen«. Brandt sigur tað enn hvass*
ari (1849 s. 18): tá hann sigur, at tað var Danin Stampe,
sum við fyriskipan av 1771 »forhindrede at Odelsretten
blev ophævet«, meðan norðmaðurin Colbjørnsen við fyri*
skipan av 1811 »vilde forberede Odelsrettens fuldkomne
Ophævelse«.
Andstøða móti fyriskipanini av 1811 var ikki eingin. I
Eidsvoldsamkomuni vísti meginparturin seg at vilja halda
uppá óðalsrættin, og í norsku grundslógini av 17. maj 1814
gr. 107 varð ein fyriskipan uppítikin um, at óðals* og
ásætisrætturin ikki mátti fara úr gildi. Við eini lóg frá
14. juni 1816 fóru gr. 10—11 í fyriskipanini av 5. apríl 1811
úr gildi, og við lóg av 26. juni 1821 komu nýggjar reglur
at galda fyri óðalsrættin, samstundis við at tær eldru regh
urnar, herundir eisini fyriskipanin frá 1811 í síni heild, fóru
úr gildi. Lógin frá 1821 er enn lutvíst galdandi í Noregi.
V. Tilgongdin í Føroyum 1789—1857.
Sum áður gitið fekk fyriskipanin frá 14. januar 1771 gildi
í Føroyum í 1789, meðan fyriskipanin frá 5. apríl 1811 ikki
skuldi galda her. í einum amtsskrivi verður seinni sagt frá
(16/12 1826—E—776), at orsøkin ikki er vorðin funnin til,
at fyriskipanin frá 1811 ikki varð kunngjørd í Føroyum.