Helgarpósturinn - 03.08.1979, Blaðsíða 3

helgarpásturinrL- Föstudagur 3. águst 1979
3
Þessi verk „dúkka” svo upp á
málverkauppboBum eBa I slökum
málverkaverzlunum. Þegar
spurzt er fyrir um þaB hvaBan
þau koma er svariB yfirleitt þaB
sama: Þau eru úr dánarbúi. Þessi
verk kaupa siBan íslendingar,
ýmist málverkasalar eBa ein-
staklingar og hafa meB sér til Is-
lands. Hér eru þau siBan boBin til
sölu og þá yfirleitt foröast aö
selja þau á opnum markaBi.
Yfirleitt eru þessar falsanir
mjög vel gerBar og erfitt aB sanna
hvort um fölsun sé aB ræöa.
„Þessir menn nota sama efni,
sömu liti og sams konar ramma,”
sagöi einn viömælenda okkar.
Seljandanum var brugðið
ABrar eru hins vegar verr gerö-
ar. Þannig var myndin sem viö
minntumst á i upphafi mjög illa
gerö. Hún átti aö vera eftir Jón
Stefánsson, en sérfræöingurinn sá
strax, aB svo var ekki. Seljanda
var bent á þetta og brá honum, en
þöttist þó ekkert vita, Þegar hon-
um var svo bent á, aö hann væri
meö á veggjum hjá sér falsanir
eftir Kjarval, Asgrim, Erró og
fleiri varö fátt um svör.
Þessi sami maöur kunni fleiri
dæmi um fölsuB málverk, sem
væru i umferö. Hann haföi t.d.
rekist á verk eftir Mugg, hjá mál-
verkasala sem hann taldi mjög
óliklegt aö væri eftir Mugg. Þessu
til stuönings nefndi hann mörg at-
riöi, sem stingjui stúf viö ósvikin
Muggsverk. Þá þótti honum frek-
ar kynlegt aö nákvæmlega þessi
sömu einkenni haföi hann séö á
verki „eftir ” Mugg á einkaheim-
ilinu, sem við nefndum hér á und-
an.
Þá höfum viö dæmi um verk
eftir Snorra Arinbjarnar, sem var
til sölu hjá málverkasala, en sér-
fræðingur taldi af og frá, aö væri
eftir Snorra. Seljandi sagöi verkiö
hins vegar vera eftir Snorra og
spurði: Hvernig er hægt að
sanna, aö málverk sé falsaö?
Viö bárum einmitt þessa spurn-
ingu undir nokkra menn og bar
þeim yfirleitt saman um að
það væri tiltölulega einfalt og þá
fyrsta lagi þekktu íslenskir mál-
arar handbragö meistaranna og
stil. Þá mætti greina aldur mynda
á tiltölulega auöveldan hátt og
jafnframt mætti hafa til marks
um íalsanir að þær væru yfirleitt
meö einu lagi litar, en málarar
eins og t.d. Jón Stefánsson heföu
yfirleitt margmálaö á myndflöt-
inn áöur en verkinu væri lokið.
son heföu yíirleitt margmálaö á
myndflötinn áöur en verkinu
væri lokið.
Engin skrá um verk
manna til
I samtölum viö sömu menn
kom fram, aö engin skrá væri til
um fjölda og heiti verka manna
eins og Kjarvals, Asgríms eða
Jóns Stefánssonar og þaö geröi
fölsurum mjög auðvelt fyrir að
bæta við „verkum eftir þessa
menn”.
Viö þetta bætist svo aö ekkert
eftirlit er haft meö innflutningi á
málverkum. Um þaö gilda engar
fastmótaöar reglur og slikur
innflutningur er ekki skattskyld-
ur eöa tollskyldur á neinn hátt.
Þaö gæfi þvi auga leið, aö þaö
væri leikur einn aö blekkja fólk
meö vel gerðum fölsunum á t.d.
verkum eftir Kjarval, þar sem
hann málaði hundruö oliumál-
verka. Sumir telja ollumálverk
hans vera um 1800. ABrir telja
þaö ofreiknaö.
Eftir Kjarval liggja svo þús-
undir teikninga og skissa og hefur
enginn tölu á þeim. Helgarpóstur-
inn hefur einmitt heimildir fyrir
þvl, að falsaöar Kjarvalsteikn-
ingar hafi veriö á markaöi hér-
lendis. Allar voru þessar myndir
seldar. Einn af heimildarmönn-
um Helgarpóstsins skoöaöi þess-
ar myndir ásamt listmálara, þar
sem veriö var aö ramma þær inn
og taldi listmálarinn ekki leika
nokkurn vafa á þvi, að þær væru
ekki eftir Kjarval. Taldi hann
margt til marks um þaö en þó
sérstaklega blýantsstrikin. Blýið
væri nýlegt.
Málverkafalsanir hafa mjög
sjaldan komist upp hérlendis. Þó
er til dæmi um mann, sem býr I
Kaupmannahöfn og var talinn
hafa falsað myndir „eftir” Kjar-
val og Asgrim. Þessi maður,
Siguröur Þorláksson, hlaut
raunar dóm hérlendis vegna föls-
unarmála og hefur i blaöaviötali
státaö sig af þvi aö hafa falsaö
Picasso!
Ásgrimur of góðhjartaður
Þá geröist þaö fyrir nokkrum
árum, aö myndlistarmaöur rakst
á verk, sem sögö voru eftir
Kjarval og Asgrim, I tveimur
málverkaverslunum I Reykjavik.
Hann lét taka þær frá fyrir sig og
lét Asgrim sjálfan lita á þau. As-
grimur sá aö bragöi aö þetta voru
falsanir. Myndirnar voru teknar
úr umferð. Eftirmál urðu hins
vegar engin. „Asgrimur vildi
ekkert gera i málinu. Hann var of
góðhjartaöur til þess aö fara I
hart,” sagði heimildarmaöur
okkar.
Kjarvalsverk fara á háu veröi. Freistandi verkefni fyrir falsara.
Þá muna eílaust margir eftir
þvi, að tvær myndir eftir Þórar-
inn B. Þorláksson rak á fjörur
málverkasala, sem baö sérfræö-
ing um aö kanna þær. Sér-
fræðingurinn komst aö þeirri niö-
urstööu aö myndirnar væru ekki
eftir Þórarin. Hann taldi hins
vegar enga vissufyrir þvi, að þær
væru falsaöar, heldur aöeins
kenndar viö rangan mann.
Og þannig mun vera um ákaf-
lega mörg málverk. Seljendur
fullyröaeðagefasterklega I skyn,
aö verk sé eftir ákveðiö frægt
„nafn” í listinni og veröið hækkar
svipstundis um hundruð þúsunda.
Freistingin er mikil.
Fölsun: Leikur einn
Og freistingin er llka mikil á
öðrum vigstöðvum. Viö töluðum
viö marga myndlistarmenn um
þessi mál og bar þeim öllum
saman um, aö það væri leikur
einn, að falsa myndir eftir menn
eins og Kjarval, Asgrím og Jón
Stefánsson, svo einhverjir séu
nefndir. Viö vitum aö margir
myndlistarmenn reiöa ekki fulla
þverpoka af fjármunum og þá
getur verið lokkandi að búa til
nokkra kjarvala. Þetta er alls
ekki sagt til að gefa i skyn, aö
islenskir myndlistarmenn stundi
málverkafalsanir, heldur ein-
vöröungu til þess aö benda á
sjálfa freistinguna.
En til þess aö slikar freistingar
veröi aö veruleika þarf aö sjálf-
sögöu seljendur sem standa I
braski með falsanir.
Islenskir málverkasalar eru i
langflestum tilvikum strang-
heiöarlegir, „en þaö eru ýmsir
vafasamir pappirar komnir inn I
þetta núna,” sagöi maöur ná-
kunnugur þessum málum viö
Helgarpóstinn. Þar átti hann ekki
bara viö opinbera málverkasala
heldur jafnframt fjárglæframenn
sem stunduöu þessa iöju heima
hjá sér.
eftir Halldor Haiidórsson Myndir: Friðþjófur
Ruslapokar fást endurgjaldslaust
á bensínstöðvum Shell