Helgarpósturinn - 03.08.1979, Blaðsíða 12

12
Föstudagur 3. ágúst 1979
hann háskólakennslu, og kenndi
m.a. i Kanada og Boston.
Vi6 spurbum Mike fyrst ab þvi
hvernig hefbi stabib á komu hans
til tslands.
,,Mig hafbi dreymtum þab i tiu
ár ab koma til Islands, ábur en ég
kom hingab fyrst árib 1973 á
skemmtiferbalagi. Ég hef alltaf
haftmikinnáhuga á óspilltri nátt-
úru norbursins, eins og Siberiu,
Aiaska, Kanada og Grænland, og
ég var alltaf ab lesa um þessa
stabi.
Þegar ég byrjabi I Johns Hop-
kins háskólanum, hafbi Stefán
Einarsson, sem var prófessor þar
og kenndi fornislensku, nýlega
látib af störfum. A Johns Hopkins
bókasafninu var mikib af upplýs-
ingum um tsland, um landib
tungumálib, bókmenntirnar og
þjóbfélagib, sem Stefán hafbi
komib þangab. Þess vegna hafbi
ég tækifæri til aö lesa um Island
og geröi mikiö af þvi.
I þessum bókum voru fáar
myndir, næstum eingöngu texti,
og jók þab áhuga minn á landinu.
Þegar ég fékk svo tækifæri til aö
koma hingaö, geröi ég þaö.
Þegar viö komum hingaö, kon-
an min og ég, varö ég fyrir mjög
undarlegri reynslu, sem ég hef
aldrei upplifab hvorki fyrr né siö-
ar. Hún var sú, aö þegar ég kom
til landsins var þaö einhvern veg
inn eins og ab koma heim eftir
langt feröalag. Allir hlutir komu
mér kunnuglega fyrir sjónir og
voru eins og ég hafbi imyndaö
mér þá. Ég hafbi ailtaf veriö óró-
legur i Bandarikjunum, ég veit
ekki af hverju, en ég varb strax
rólegur á tslandi.
Ég haföi ætlaö ab vera hér I sex
vikur og skoba landiö. Ég var þá
svo heppinn aö hitta þá Þorstein
Gylfason og Pál Skúlason, kenn-
ara i heimspeki vib Háskólann, og
ræba vib þá um heimspeki og
heimspekikennslu. Heimspeki-
nám tti BA prófs var á þeim tima
ný kennslugrein i Háskólanum.
Meb samþykki Simonar Jóhanns
Agústssonar, sem var prófessor I
heimspeki, stungu þeir Þorsteinn
og Páll upp á þvi, aö ég myndi
kenna námskeib hér. Ég haföi
mikinn áhuga á þvi aö gera þaö.
ekki sist vegna þeirra merkilegu
og jákvæbu áhrifa sem ég haföi
oröiö fyrir þegar ég kom.
Hér kenndi ég misserisnám-
skeiö á fimm vikum, vegna þess
ab ég þurfti aö fara aftur til
Bandarikjanna. Allan þennan
tima bjuggum viö á Hjálpræöis-
hernum.
Námskeiöiö gekk sérstaklega
vel, og Þorsteinn og Páli báöu
mig ab koma aftur. Ég kom siban
„Þegar pabbi, sem var efna-
verkfræðingur, byrjaöi ab kenna
við borgarháskólann I New York,
kom tU hans maður frá stúdenta-
biaði þeirra og bað um viðtal með
persónuiegum upplýsingum. Þá
sagði pabbi: ,,Það er ekkert að
skrifa, ég er mjög litlaus per-
sónuleiki.” Blaðamaðurinn var
mjög vélrænn i starfi slnu og
skrifaði: „Hann er mjög litiaus
persónuleiki”.
Þetta var fyrsta sem Michael
Marlies sagði á lýtalausri is-
lensku þegar viö tókum hann tali I
vinnustofu heimspekinga i Lög-
bergi, húsi lagadeildar Háskóla
islands.
Mike, eins og hann er kallaður,
er lektor i heimspeki við Háskóla
islands, og hefur verið það um
nokkurra ára skeið.
„Allt kom mér
kunnuglega fyrir sjónir”
Hannerfædduri New York árið
1943 og átti heima á New
York-svæbinu uns hann lauk námi
I High School. Þá fór hann til
náms 'í Columbia University og
lauk B.A. prófi frá Johns Hopkins
háskólanum I Maryland-fylki, og
siban M.A. og doktorsgrábu frá
Brandeis i' Boston. Ariö 1967 hóf
Mike Marlies, lektor í heimspe
til baka i febrúar 1974 og kenndi á
nokkrum námskeibum.
Þó konan min hafi ekki orbib
fyrir sömu undarlegu reynslu og
ég, kunni hún vel vib sig og vildi
einnig koma aftur.
Núna hugsa ég og tala um sjálf-
an mig sem tslending, þó ég hafi
ekki enn Islenskt rikisfang. Flest-
,um tslendingum sem ég þekki,
likar þaö vel þegar ég segi „viö
Islendingar”, en þó eru nokkrir
sem eru þvi andvigir.
Eftir þessa stuttu en góöu
reynslu, vorum vib samt ekki viss
um hvort viö vildum vera hér
áfram. Voriö 1974 fékk ég starfs-
tilboð frá Trinity College I Conn-
ecticut. Þaö var mjög gott starf,
og betra en ég haföi haft áöur.
Þeir töluðu viö 300 manns fyrir
starfiö og þegar mér var boöiö
þaö, fannst mér ég veröa aö taka
þab.
Við fórum þvl til Bandarlkj-
anna skólaárib 1974-1975 og ég
kenndi I Trinity College. Vib
söknuöum bæbi Islands og ég
kunni ekki viö mig i Connecticut,
en skólinn og kennararnir I heim-
speki voru góbir.
tmal I975fékk ég svoskeyti frá
tslandi, sem hálfpartinn skipaöi
mér ab koma tti baka, þvi þeir
höfbu orbiö mér úti um kennslu.
Þeir I Trinity báöu mig um ab
vera áf ram, en okkur langaöi lika
hingab. Vib komum svo hingab
meö Selfossi I júli 1975 og höfum
verib hef siban.
Þvi má bæta viö aö vorið 1976
föck ég annaö tilboö um öruggt
starf vib Trinity College, meb 2
1/2 sinnum meiri laun en ég fékk
hér, en ég haföi þá ákveöiö aö
verahér áfram ef ég gæti. Þannig
aö ég hef fórnaö ýmsu fyrir þaö
aö vera hér. Margir vina minna
hafa látiö aö þvi liggja, aö ég sé
brjálaöur.”
„Enginn vildi kaupa bílinn”
Hvernig gekk ykkur aö kynn-
ast tslendingum?
„Þegar viö komum fyrst hing-
aö, þekktum viö engan og kunn-
um ekki orö i islensku, en okkur
gekk mjög vel aö komast í sam-
bandviö íslendinga. Okkur fannst
tslendingar mjög opnir fyrir þvi
aöhitta svokallaöa „útlendinga”.
Viö eignuöumst vini I tengslum
Fjöllum. Þar talaöi ég viö Braga
bónda, en hann er sérfræðingur I
bilaviögeröum, og þá sérstaklega
Land Rover. Hann sagöi okkur,
aö blllinn væri algjörlega ónýtur.
Þaö var þvi ekkert annaö aö gera
en aö bíöa eftir rútu frá Mývatni
til Reykjavikur.
Viö tjölduöum hjá Grimsstöö-
um i nokkra daga og þaö kom I
ljós, aö Bragi var mikill jazz-
áhugamaöur eins og ég. Siöan
keyröi Bragi okkur til Mývatns,
og þar gistum viö endurgjalds-
laust á stofugólfinu á Grimsstöö
um viö Mývatn. Bóndinn og fjöl-
skylda hans voru sérstaklega góö
viö okkur.
Bragi sendi svo dótiö úr bilnum
okkar meö vörubil til Reykjavik-
ur. Hann reyndi aö selja Land
Roverinn, en enginn vildi kaupa
hann. Bragi keypti þá bllinn sjálf-
ur og notaði i varahluti.
Þegar viö vorum á Grimsstöö-
um á Fjöllum, hittum viö tslend-
inga sem voru i Land Rover frá
bilaleigu á Akureyri, sem var lika
bilaöur. Viö ræddum saman og
hlógum aö bilanavandamálum og
höfum veriö bestu vinir siöan.
— Hvaö finnst þér um lffsvið-
horf tslendinga?
„Mér finnst allt þetta
mjög óíslenskt”
Þegar fólk talar um lifsviöhorf
annarra, er hætta á þvi aö þaö
veröi ekki annað er óhlutlæg og
yfirborðskennd skoöun. >En ég
held aö aöstæöurnar hér séu
óvenjulegar, aöallega vegna þess
hve allt er smátt I sniöum hér.
Borgarmenning á sér ekki langa
sögu hér, og þaö er enn til fólk
sem hugsar eins og þaö byggi úti
sveit. Og jafnvel i Reykjavik
eymir enn eftir af stemmningu
litilla bæja, en þaö hefur bæöi sin-
ar góöu og slæmu hliöar.
Ég get boriö þaö saman, þar
sem ég hef búiö i New York borg
og I 400 manna bæ I New Hamp-
shire fylki.
A tslandi getur einstaklingi
fundist hann miktivægari en 1
stærra samfélagi, og hann er þaö.
Maður finnur aö maöur hefur tti-
gang og þaö er þaö besta viö Is-
lenskt þjóöfélag. Bandarikja-
menn eru ekki vanir aö hugsa
þannig, en Islendingar eru þaö.
A hinn bóginn hafa tslendingar
„Eins oqqd kor
Þetta þykir mér kyndugur skilningur."
viöstarfmitt á Háskólanum, bæöi
meöal kennara og nemenda.
Auk þess get ég sagt stutta
sögu, sem segir eitthvaö um
reynslu okkar i þvi aö kynnast
fólki. 1 júli 1974 keypti ég 12 ára
gamlan Land Rover, sem viö
keyröum noröur yfir Sprengi-
sand. Þegar viö vorum aö fara yf-
ir á viö bæinn Mýri, brotnaöi einn
höggdeyfari aö aftan. Viö heldum
áfram kringum Tjörnes og niöur
á veginn fyrir vestanDettifoss, og
var vegurinn mjög slæmur. Þar
brotnaöi billinn i tvennt, eöa
a.mk. næstum þvi.
Þaö var enn hægt aö aka honum
og keyrðum viö til Grimsstaöa á
greinilega breyst mikiö siöan á
striösárunum, liklega vegna vax-
andi byggöar I Reykjavik og ná-
grenni. Fólk er oröiö miklu rikara
og ég held aö þaö sé fariö aö
missa sjónar af þvi sem hefur
haldiö því uppi i ellefu hundruð
ár. Og þessir hlutir eru ást á land
inu, bókmenntirnar og viröing
fyrir menntun sem slfkri, aö hun
sé dýrmæt fyrir einstaklinginn.
Við eigum mjög óvenjulega
sögu um hámenntaöa bændur,
eins og Snorra Sturluson. Ég
þekki ekki samsvarandi hlut ann-
ars staðar I heiminum. Þaö voru
ekki eingöngu mikilmenni eins og
Snorri sem lásu ogmenntuöu sig,