Helgarpósturinn - 29.02.1980, Qupperneq 24

24
Gaman í Kópavogi
Leikfélag Kópavogs sýnir í
Kópa vogsbiói gamanleikinn
Þorlák þreytta eftir Neal og
Farraer, I þýðingu Emils
Thoroddsen. Leikstjóri Guörún
Þ. Stephensen. Leikmynd og
búningar unnir i hópvinnu.
Leikendur: Magnús Ólafsson,
Sólrún Vngvadóttir, Jóhanna
Jóhannsdóttir, Bergljót
Stefánsdóttir, Gunnar Magnús-
son, Finnur Magnússon,
ögmundur Jóhannesson, Eygló
Yngvadóttir, Guöbrandur
Valdimarsson, Alda Noröfjörö,
Eirikur Hjálmarsson, Finnur
Magnússon, Sigrún Vaidimars-
dóttir, Gestur Gisiason.
Þegar maöur hefur lengi van-
ist viö notkun hugtaksins Stór-
Reykjavik er erfitt aö lita á
Kópavog sem sérstakt bæjar-
samfélag sambærilegt viö þá
léttvægur og þeir félagar hlifa
áhorfendum viö oki þungra
pælinga en ýta þeim mun oftar
viö hláturtaugunum. Þorlákur,
vesalingurinn, drýgir þá al-
gengu synd aö fá sér fullræki-
lega neöan I þvi og lætur sföan
Bakkus karlinn teyma sig á vit
annarrarkonu en þeirrar sem
hann er eiliflega bundinn i
heilögu hjónabandi. Viö þaö aö
reyna aö bæta fyrir þetta brot
sitt flækist Þorlákur i þétt-
spunninn lygavef, sem aö end-
ingu hefur nær allar persónur
leiksins á sinu valdi. Eftir mik-
inn misskilning, feluleiki og læti
greiöist úr flækjunni og endirinn
er aö sjálfsögöu góöur, byggöur
á mottóinu'. Hálfsannleikurinn
er sagna bestur!
Boöskapur þessa verks ristir
aö visu ekki djúpt, en þaö má
kaupstaöi er fjær liggja Reykja-
vik. Þess vegna kom skemmti-
lega á óvart sá andi er rikti fvrir
frumsýninguna s.l. föstudag.
Undirrituöum fannst hann
einstaklega framandi. Allir
virtust þekkjast, faömlög, koss-
ar og spaugandi kumpánleiki
einkenndu andann. Andrúms-
loftiö var vinsamlegt og i alla
staöi heppilegt fyrir áhugafólkiö
sem flutti hinn kunna ærslaleik
um fjörugan sólarhring I lifi
Þorláks Dormar og aöstand-
enda.
Þessi gamanleikur þeirra
Neals og Farmers er ósköp
hafa af þvi drjúgt gaman.
Ahorfendur hlógu oftinnilega og
gildi hlátursins ætla ég ekki aö
véfengja, enda ku hann lengja
lifiö. Þaö var margt sem hjáip-
aöist aö viö aö gera þessa sýn-
ingu skemmtilega en þyngst á
metunum var þó sú leikgleöi
sem einkenndi hana. Allir
aöstandendur sýningarinnar
virtust hafa hiö mesta gaman
af, meira aö segja hinir ungu
sviösmenn geisluöu af kátinu
viö púlsvinnu sina. Guörún Þ.
Stephensen hefur áöur sýnt aö
henni er einstaklega lagiö aö ná
þvi besta út Ur áhugafólki á
Föstudagur 29. febrúar 1980 he/gar’DÓsturinrL.
Þorlákur þreytti fer á kostum i Kópavoginum.
sviöi. Leikstjórn hennar var
styrk og hinn ánægjulegi andi
sem einkenndi sýninguna
veröur aö reiknast henni tiJ
tekna.
I fjölmennri sýningu áhuga-
leikhúss veröur vart hjá þvi
komist aö einhverjum
leikendanna séu mislagöar
hendur, þó var árangurinn
furöu jafn aö þessu sinni.
Magnús Olafsson var góöur I
hlutverki Þorláks, enda er
maöurinn oröinn heimsfrægur
um allt Island fyrir leik sinn i
kvikmyndum. Stórkarlalegar
andlitsfettur hans og fyndni
geröu þann þreytta eftirminni-
legan. Sólrún Yngvadóttir virk-
aöi i fyrstu óörugg i hlutverki
Gústu konu Þorláks, en stóö sig
vel i lokin þegar mest á reyndi.
Guöbrandur Valdimarsson var
sérlega spaugilegur i hlutverki
Jóseps Hriseyings og haföi gott
lag á áhorfendum. Þá er rétt aö
geta frammistööu Gunnars
Magnússonar sem lék Felix af
miklu öryggi. Aörir leikendur
stóöu sig allir þokkalega, og I
heild tel ég aö Leikfélag Kópa-
vogs megi vel viö una. Þaö er
örugglega talsvert erfitt aö
halda uppi virkri leikstarfsemi i
svo nánu sambýli viö atvinnu-
leikhúsin þrjú i höfuöborginni
og slik viöleitni veröur seint
fullmetin.
SS.
: Í
i
■ Heimir Pálsson, sem veriö
hefur leiklistar- og bókmennta-
gagnrýnandi Helgarpóstsins frá
upphafi, lætur nú af þvi starfi
vegna anna. Viö starfi hans taka
nú Gunnlaugur Ásgeirsson, sem
er lesendum blaösins aö góöu
kunnur fyrir skrif um
bókmenntir, og Siguröur
Svavarsson. Hannlauk BA-prófi
i Islensku og almennri
bókmenntafræöi frá Háskóla
tslands og kennir nú viö
Menntaskólann i Hamrahliö.
Helgarpósturinn þakkar Heimi
Pálssyni velunnin störf i þágu
blaösins.Heimir mun þó halda
áfram aö leggja blaöinu liö á
vettvangi Hringborösins.
Fyrstu sinfóníutónleikar á Islandi
Eftir rúma viku telst Sin-
fóniuhljómsveit islands eiga 30
ára afmæli, og veröa þvi vænt-
aniega gerö nokkur skil. En af
sama tilefni er ekki úr vegi aö
rifja upp, hvenær sinfdhiuhljóm-
sveit sem þaö nafn er gefandi
lék i fyrsta sinn á islandi og ým-
isieg viöbrögö i þvi sambandi.
Hamborgar
Fílharmonian
og Jón Leifs.
Þaö var i byrjun júni 1926, aö
Jón Leifs þá 27 ára, kom hingaö
meö tæpan helming Filhar-
moniusveitarinnar i Hamborg,
40 manns. Ásamt Berlinar Fil-
harmoniunni var þetta á þeim
árum eina hljómsveitin I Þýska-
landi, sem einvöröungu fékkst
viö sjálfstætt hljómleikahald, en
lék t.d. ekki viö leikhús eöa ó-
peru. Hún var þá oröin um
hundraö ára gömul stofnun og
stjórnendur hennar höföu m.a.
verið Johannes Brahms, Hans
von Blilow, Richard Strauss og
Pjotr Tsjækofský.
Fyrstu hljómleikarnir voru 2.
júni i lönó, og Coriolan-forleikur
Beethovens er fyrsta verkiö,
sem leikiö er af sinfóniuhljóm-
sveit hér á landi. A efnisskránni
voru auk þess Preziosa-forleik-
urinn eftir Weber, „Klavar”--
konsert Mozarts i A-dúr (liklega
K 414 eöa 488), þar sem Annie
læifs sá um einleikinn og loks
Egmont-forleikurinn eftir Beet-
hoven.
Umsagnir
Tónlistarmenn fögnuöu þess-
um viöburöi aö sjálfsögöu ákaft
og hljóp kapp i kinn. Emil Thor-
oddsen skrifaöi m.a. þannig i
Vörö:
„Þetta er draumur. Gamli
timburhjallurinn Iönó er orðinn
Parthenon, Reykjavik er stór-
borg I nokkra daga.
... Nú getum viö aöeins óskaö:
aö viö ættum þá, þessa fjörutíu,
aö viö gætum þannig stokkiö yf-
ir þróun áratuga i einu vet-
fangi.”
Arni Thorsteinsson skrifaöi I
Morgunblaöiö:
„Tónar Mozarts og Beethov-
ens hljömuöu I fyrsta sinn hjeri
Vik, svo aö samboöið var þess-
um meistaranöfnum.
... Manni varö ósjálfrátt á, aö
hugsa fram i ókomna timann,
dreyma, undir þessum meist-
aralegu tónum, um framtiö is-
lenskrar tónlistar.
... Jón Leifs sýndi okkur þarna
greinilega, hvaö úr sliku getur
oröiö, ef I alvöru er hafist handa
vor á meöal, og ef sá litli áhugi,
sem vaknaður er nú á hljómlist-
arsviöinu, ekki veröur kyrktur
fyrir eftirtölur og nisku sumra
óviturra manna, sem enn lita á
hljómlistina sem einberan hje-
góma og vitleysu.”
Tónlistarhátið
Hljómsveitin hélt hvorki
meira né minna en 10 hljóm-
leika á 15 dögum aöallega i Iönó
og Dómkirkjunni, en auk þess
léku þeir eitt sinn fyrir
sjilklinga á Vifilsstööum og
héldu eina „alþýöuhljómleika”.
Auk þeirra verka sem þegar
er getiö má sjá, aö þeir hafa
leikiö Litiö næturljóð, fiölukon-
sert, hornkonsert og 40. sinfóniu
Mozarts, Divertimento eftir
Haydn, Kol Nidrei eftir Max
Bruch, Strauss-valsa, Siegfried-
Idyll eftir Wagner, tónlist viö
Gaídra-Loft og Minni Islands
eftir Jón Leifs og slðast en ekki
sist fjórar sinfóniur Beethovens.
Af þeim viröast Sjöunda og
Eroica hafa vakiö mesta hrifn-
ingu, kannski vegna tilþrifa
stjórnandans viö flutning
þeirra. En um meöferö Jóns
Leifs segir Emil Thoroddsen:
„Beethoven veröur norrænn
jötunn I höndum hans, sterkari
og stórfenglegri en aörir gera
hann og þó um leið kaldari og
stiröari. Þessi Beethoven á ekk-
ert skylt viö Vinarborg. Hann er
blóö af okkar blóöi, viiltur, al-
skeggjaöur teutoni úr þýskum
skógarfylgsnum.”
Áskorun til
verkafólks
Þessari heimsókn virðist hafa
veriö tekiö af almennri velvil d
og jákvæöri forvitni enda naum-
ast upphafinn enn neinn haturs-
áróöur gegn lista-, mennta- eöa
„gáfumönnum”, Athyglisverö
er afstaða Alþýöublaösins, sem
þá var eina verkalýösmálgagn-
iö, en þar segir m.a. á forsiöu
daginn eftir fyrstu hljómleik-
ana:
„Sjaldan hefur vist peningum
veriö betur variö en þeim, sem
bæjarstjórnin veitti til þessara
hljómleika. Skal allri alþýöu
ráöiö til aö hlýöa þessum ágætu
hljómleikum og horfa ekki i féö,
sem þaö kostar, þaö getur ekki
minna veriö. Góöur hljóöfæra-
sláttur gerir menn betri, leiöir
menn af grýttum brautum
kaldrar veraldarhyggju á
mjúkar grundir hjartavizku og
tilfinningaskilnings. Hljómlistin
talar einni og samri tungu til
allra þjóöa og allra tima. Fátt
vinnur þvi meira aö hinni miklu
hugsjón jafnaöarmanna um
jafnræöi og bróöerni allra. Og
þvi vill Alþýöublaöiö varpa
kveöju á hljómsveitina þýzku á
hennar eigin tungu.”
Siöan kemur nær hálfur dálk-
ur á þýsku meö sama inntaki.
Meölimir verkalýösfélaganna
gengu fyrir um miöa á „alþýöu-
hljómleikana”, sem seldir voru
á hálfviröi á afgreiöslu Alþýðu-
blaösins. Fyrir þá er skrifaö á
forsföu:

\e\

U°v

&

. iv ^ , cVóF'- ____dk
„Alþýöufólk má ekki sleppa
þvi einstaka tækifæri, sem þvi
gefst með þeim. Þaö veröur
sennilega ekki oftar á æfi
þeirra, sem nú lifa, aö önnur
eins hljómsveit gistir landið.
Auk þess liggur i þvi aö halda
sérstaka, ódýra hljómleika fyrir
alþýöu skilningur og viöurkenn-
ing á gildi alþýöusamtakanna,
sem hl jómsveitarmennirnir
þekkja vel frá átthögum sinum,
fririkinu Hamborg, og þá viður-
kenningu ber aö meta. Lækkun
aögangseyris er og bein pen-
ingagjöf til alþýöu og hún verö-
ur ekki betur þökkuö en meö
góöri aösókn. Sá hleypidómur
má engum aftra, aö alþýöufólk
hafi ekki gagn af slikum hljóm-
leikum sem þessum, þaö skilji
þá ekki. Allir hafa nautn af
hljómlist alveg eins og allir geta
notiö sólskins, veöurbliöu og
náttúrufeguröar, þótt þeir kunni
ekki aö gera visindalega grein
fyrir þvl.”
Og í sama tölublaö skrifar
kommúnistinn Arsæll Sigurös-
son:
„Margur verkamaöurinn
mun ef til vill hugsa sem svo, aö
hann eigi ekki erindi á slikan
leik, hann hafi ekki vit á þessu,
sem þeir spila, og þekki ekki
lögin. Þettakann aö vera rétt aö
vissu leyti, en þó skyldi enginn
láta þaö fæla sig frá aö fara og
hlusta á leik þeirra. Ekkert sýn-
ir betur mátt samtakanna en vel
samæfö, stór hljómsveit, sem
stillir svö saman tugi hljóöfæra
aö úr þeim kemur einn hljómur.
Oll sveitin hefir einn vilja:aö
vera samtaka: einstaklingur-
inn hverfi I fjöldann: það er
fjöldinn, samstiilt, órjúfanleg
heildareining fjöldans, sem liö-
ur fyrir eyru áheyrendanna sem
tónaflóö, ýmist blitt og unaös-
legt, hrærandi hverja og eina af
hinum finustu og viökvæmustu
taugum þeirra, eöa sem ólgandi
hafrót, svo aö húsiö nötrar und-
an hljóöbylgjunum, vekjandi úr
djúpi áheyrandans huliö afl,
sem hann ef til vill vissi ekki
sjálfur aö i honum bjó.”
Annarskonar
viðbrögð
En sinum augum litur hver á
silfriö. Einar skáld Benedikts-
son sá sér færi á aö slá á strengi
framsýnnarkynstofnarembu og
ýja aö þvi fagra hugsjónamáli
sinu aö koma Grænlandi undir
Island. Hann skrifaöi i Vörö:
„Þessi viöburöur, heimsókn
hinnar þýsku sveitar, ætti aö
geta valdiö miklu um nánari
kynningu hinnar mestu og
minnstu þjóöar af þeim stofni,
er ráörikur mun veröa um af-
drif meginmála i vestlægari
hluta álfu vorrar.
... Og I þessu efni leyfi jeg mjer
aö fullyröa, aö islenskur andi á
samleið meö þýskum anda
langar leiöir fram i átt til jarö-
neskrar fullkomnunar.
... Aö öllu samantöldu vonum
vjer aö gestir vorir frá Þýska-
landi þurfi ekki aö sjá eftir þvi
aö kynnast oss og landi voru —
fósturbyggö þeirra manna, sem
námu stærsta eyland heimsins á
sinum tima — Grænland.
... Vjer eigum enga talsmenn
vorra sönnu hagsmuna ytra.
En einmitt þaö, sem vjer þurf-
um fyrst og fremst aö afla oss,
er stuöning mikilla og voldugra
þjóða um vernd vora og rjett út
á viö.
... Og aldrei má heldur gleyma
þvi, hvern rjett vjer eigum þar
enn óheimtan landi voru til
handa.”
Eftir þessa heimsókn beröust
engir stórviöburöir á sviöi sin-
fóniskrar tónlistar hér fyrr en
kringum Alþingishátiðina 1930.