Helgarpósturinn - 23.05.1980, Blaðsíða 10

10
íslenskt skákævintýri
Um aldamótin síóustu má
heita aö skák sé I frumbernsku á
Islandi. Ab vlsu er algengt ab
menn tefli sér til dægradvalar,
en skákfélög eru engin utan
Taflfélag Reykjavlkur sem þá
var nýstofnab. Ekki var þá
heldur skrifab mikib um skák á
Islandi. Eitt Islenskt blab hafbi
þó borib vib ab birta skákdæmi
og fengib sér letur til ab prenta
þau. Þetta var FJALLKONAN
sem birti fjögur skákdæmi árib
1888 og hóf aftur birtingu skák-
dæma um aldamótin (og kallabi
þau taflraunir!)
En I þessari frumbernsku Is-
lenskrar skáklistar gerist þab
ævintýri ab allt I einu sprettur
fram fullskapab skáktimarit Is-
lenskt, svo vandab ab frágangi
og efni ab athygli vekur um all-
an skákheim. Þetta nystofnaba
rit virbist hafa sambönd um all-
ar skákbyggbir, fremstu skák-
dæmahöfundar heims keppast
vib ab senda þvl hugverk sln til
birtingar og þess er loflega getib
I öbrum skáktimaritum, allt
austan frá Bæheimi vestur til
ins og gaf mér. Sigfús var mikill
bóksafnari sjálfur og sagbi mér
ab ég skyldi bara blba þolinmób-
ur, þau hefti sem á vantabi
myndi fyrr eba slbar reka á
fjörur mlnar — og vitnabi I
enskt spakmæli þessu til sönn-
unar: „Everything comes to a
waiting man”.
NU hefur þessi spá SigfUsar
ræst, ab visu á annan hátt en
okkur órabi fyrir: Taflfélag
Reykjavlkur og Skáksamband
Islands hafa tekib höndum sam-
an um endurUtgáfu ritsins I til-
efni 80 áraafmælis Taflfélagsins.
Hér er um tvenns konar frágang
ab ræba: annars vegar vibhafn-
anltgáfa, ætlub söfnurum og til
gjafa, hins vegar almenningsUt-
gáfa sem einnig er vöndub ab
frágangi. Hvorttveggja eru ná-
kvæmar ljósprentanir frumUt-
gáfunnar.
Þarna hefur þarfaverk verib
unnib og þvl ber ab fagna. Ekki
veit ég um stærb upplagsins, en
vibbUib er ab þessi nýja Utgáfa
fari sömu leib og hin fyrri: hUn
verbi uppseldfyrr en varir. Hér
Skák: Guðmundur Arnlaugsson — Spll: Frlirlk Dungal — Söfnun: Magnl R.
Magnússon — Bllar: Þorgrlmur Gestsson
i . »<*v
Skák
V ' 7 1 dag skrifar Guðmundur Arnlaugsson um skák
" - :
Kyrrahafsstranda. Enginn efi
er á því ab þau tvö ár sem þetta
tlmarit kom Ut var þab I hópi
vöndubustu og bestu tímarita I
heiminum, þeirra er um skák
fjöllubu. Nafn þess var rammis-
lenskt, tekib Ur Sturlungu: I
UPPNAMI og þab er ritab á
kjarngóbri og fallegri islensku
— en prentab subur I Flórens!
Hvab hafbi gerst, hvaba öfl voru
hér ab verki?
er ekki rUm til þess ab segja
nánar frá efni ritsins, en þab er
fjölbreytt og hentar bæbi byrj-
endum og þeim sem lengra eru
komnir. Ef til vill gefst tækifæri
til ab minnast á þab slbar, en I
þetta sinn læt ég nægja eitt
skákdæmi sem mér fannst mik-
ib til um þegar ég var ungur,
llklega m.a. hve llk staban var
þvl sem fram getur komib I
tefldri skák og lokin falieg.
Þab er löng saga sem hér
verbur ekki sögö nema aö litlu
leyti. En frumkvööull þessa var
bandarlskur Islandsvinur og
skákunnandi, Willard Fiske,
prófessor viö Cornellháskóla.
Fiske kom ungur maöur til
tslands sökum áhuga síns á Is-
lenskum og skandinavlskum
fræöum. Hann haföi átt hlut aö
fyrsta skákþingi Bandaríkjanna
áriö 1857 og þaö sem hann frétti
hér um islenska skáksögu frá
fyrri öldum kveikti áhuga hans
og liföi lengi I þeirri glóö, þvl aö
ha nn vann lengi ab riti um hana,
honum entist ab vlsu ekki aldur
til a ö ljUka þvl en þab var birt ab
honum látnum og heitir: CHESS
IN ICELAND, mikiö rit aö vöxt-
um. Fiske varb stórefnaöur
maöur á miöjum aldri og notaöi
þab fé til menningamála. Hann
gaf lslendingum stórar gjafir,
hann átti frumkvæöiö aö I
UPPNAMI og gaf þaö Ut, og
hann stofnaöi Islenska bóka-
safniö I Iþöku viö Cornellhá-
skóia, en þab mun vera eitt
mesta safn Islenskra bóka utan
tslands.
Ab sjálfsögbu naut Fiske ab-
stobar vib Utgáfuna á 1
UPPNAMI. Skal þar fyrstan
telja Halldór Hermannsson er
þá var viö nám I Kaupmanna-
höfn og lagöi stund á lögfræöi.
Fyrir Halldór skipti þetta sköp-
um, hann fór suöur til Flórens
þar sem Fiske bjó og vann aö
ritinu meö honum. Eftir þaö
varö ekki meira um lögfræöi-
nám hjá Halldóri, hann fluttist
vestur um haf, geröist bóka-
vöröur viö Fiske-safniö og
mikilvirkur fræbimaöur eins og
alkunna er.
Annar stUdent er kom nokkuö
vib sögu var SigfUs Blöndal
oröabókarhöfundur. Ég hef grun
um ab hann hafi þýtt þab sem er
I bundnu máli I ritinu.
Þetta merkilega tfmarit hefur
veriö ófáanlegt I hálfa öld eba
lengur. Mig hafbi lengi langab
til ab eignast þab og eitt sinn á
strlbsárunum slbari er SigfUs
Blöndal haföi boöib mér heim á
sveitasetur sitt rétt norban vib
Kaupmannahöfn og ég var ab
spyrja hann um þátt hans I
þessari útgáfu dró hann Ur
hirslum slnum 3 hefti tlmarits-
Og annab dæmi — rétt til
þess ab finna aö einhverju I rit-
inu: A bls. 69 I slöara bindi er
sýnd skák, þar sem eigast viö J.
Minckwitz og Adolf Andersen.
Lok þeirrar skákar eru prentuö
þannig I ritinu:
,,Og nd er taflstaban orbin fal-
legt og fróölegt skákdæmi, þar
sem svart mátar 14. leik á þenn-
an veg:
20. ...Be5xd4+ 21. Ddlxd4 He8-
e2+22. Rc3xe2 Da6xe2+23. Kf2-
gl De2-fl mát”
En þarna sér hver maöur aö
skýrandanum hefur heldur bet-
ur oröiö á: Hvlta drottningin
skákar nefnilega þegar hUn
drepur biskupinn I 21. leik. En
þetta er auövelt aö leiörétta og
lokin eru ekki slöur falleg þann-
ig:
20. ...Dfl+! 21. Dxfl Bxd4+ 22.
Be3 Hxe3! og mátar I næsta leik
hvernig sem hvítur fer aö.
Föstudagur 23. maí 1980 _JielgarpásturinrL
Helgarpósturinn hleypir í dag af stokkunum nýjum þætti, sem er ætlað að f jalla
um þaðsem fólktekur sér fyrir hendur í frístundum sínum. Með því að hafa sér-
stakan Frístundapóst viljum við veita fólki upplýsingar um það hvað hægt er að
finna sér til og jafnframt vekja athygli á öllu því mikla starfi, sem fólk vinnur
iaunalaust hér á landi.
Það kemur því til með að kenna margra grasa í þessum dálkum. Möguleikarnir
eru nánast ótæmandi.
Við viljum beina því til áhugamannafélaga af öllu tagi, að þau láti okkur vita ef
þau vilja vekja athygli á einhverju í starfsemi sinni. Og eins er fólki velkomið að
hafa samband við okkur með fyrirspurnir um sín áhugasvið. Við munum síðan
leita svaranna. Sendið okkur línuaðSíðumúla 11 eða hringið F síma 81866.
ólafur Björn getur sinnt ungviöinu slnu I gróburhúsinu hvernig sem
viörar.
GARÐYRKJA:
„Ráðlegg garðyrkju
frekar en valíum77
— segir Ólafur Björn Guömundsson
Nú eru flestir garbeigendur
langt komnir meö vorverkin og
garöarnir komnir I sumar-
búning. Undanfarin ár hefur
áhugi manna á garbrækt aukist
mjög mikiö, sem mebal annars
má marka af þvl ab fyrir rúmum
10 árum voru aöeins um 500
félagar i Garöyrkjufélagi Islands,
en nú eru þeir komnir vel yfir
5.000. Einn þeirra áhuga garö-
yrkjumanna, sem hvab lengst eru
komnir I þessu sporti, er Ólafur
Björn Gubmundsson, lyfja-
fræöingur. Hann stundar aballega
ræktun fjölærra steinhæöa-
plantna og er garöurinn hans I
Langageröi orbinn ótrúlega fjöl-
skrúbugur á ab lita.
Þó ég sé lyfjafræöingur, myndi
ég frekar ráöleggja fólki garö-
yrkju en valium,” sagöi hann I
samtali vib 'Helgarpóstinn.
„Þetta er afskaplega hoil og gób
tómstundaiöja. Hjá mér er þab
komiö á þab stig, ab ég þyrfti ab
hafa aö minnsta kosti 36 stundir I
sólarhringnum til ab komast yfir
allt sem mig langar til ab gera.”
Ólafur er meö gróöurhUs I garö-
inum slnum, sem hann segir aö
lengi sumariö hjá sér um tvo
mánuöi. Þar sáir hann og kemur
græölingum til áöur en þeir eru
fluttir Ut I garöinn.
„ÞU sérö ab ég boröa mikiö af
skyri,”sagöihann. Skyrdollurnar
eru sérstaklega góöar til aö sá I.”
— Hvenær byrjaöi þessi
áhugi þinn á garörækt?
„Ég hef alla tlb haft áhuga fyrir
gróöri. En ég fór ekki aö rækta
sjálfur fyrr en ég komst yfir jarö-
næöi. Þá byrjaöiég strax aö safna
plöntum, meira aö segja ábur en
ög byrjaöi aö byggja. NUna eru
bæöi tré og gras á undanhaldi hjá
mér. Ég þarf alltaf aö vera aö
bæta vib beöum til ab geta prófaö
nýjar tegundir.” ▲
VEIÐIMENNSKA:
„Vill fylgja
þessu
fjaðrafok”
„Þegar mabur er farinn aö
veiba á flugur, sem mabur hefur
sjálfur búiö til, þá er þab fuii-
komnab,” sagbi Kolbeinn Grims-
son, einn þeirra sem hnýta allar
slnar veiöiflugur sjálfir. Kolbeinn
er mikill áhugamabur um stang-
Vöm-og brauðpeningar-Vöniávtsanir
Perangaseðlar og mynt
Gömul umslög og póstkort
Allt f y rir saf narann
Hjá Magna Smíaoil5
______________ÚTlUF:
Hestaferð
um öræfin
— ekki aðeins fyrir
útlendinga
„Með þessu vil ég leggja rækt
við gamlan ferðamáta og jafn-
framt brjóta niður þá skiptingu,
sem hefur orðið á milli þeirra
ferðalaga, sem útlendingar fara
i hér á landi og þeirra, sem
heimamenn fara I” sagöi Arin-
björn Jóhannsson frá Brekkulæk I
Miðfirði.
Arinbjörn skipuleggur i sumar
6 daga ferðir á hestum inn á
Arnarvatnsheiði, þar sem farið
verður i veiði. Undanfarin sumur
hefur Arinbjörn fariö margar
ferðir þangað með kunningja slna
og í fyrra skipulagði hann ferðir i
einn mánuð.
„Það hefur veriö farið á hestum
til veiða I þúsund. ár hérna, en
siöustu árin hefur þab aö mestu
fallið niður,” sagði hann. „Þessi
ferðamáti fer vel meö landiö og
er þvi alveg skaölaus.”
Fyrsta feröin verður farin 29.
jUnl og slöan veröa þær ab meöal-
tali einu sinni I viku Ut ágUst-
mánuð. Séð veröur fyrir fæöi,
gistingu, hestum og feröa-og
veiöiútbUnaði. Allur farangur er
fluttur á trUssahestum inn á
hálendið. Gist verbur á eyöibýlinu
Aðalbóli I Austurárdal I þrjár
nætur og tvær I leitarmannakofa.
1 Austurárdal bjuggu 60 mann-
♦ 12
Kolbeinn hnýtir fiugur allan
veturinn, en þó telur hann sig ekki
eiga mjög mikib safn af þeim,
enda sækja margir i þær.
veibi og hefur kennt fólki ab kasta
flugum og hnýta þær um 20 ára
skeib, allt i sjálfbobavinnu.
Þessi námskeiö eru búin aö
þessu sinni, en þau eru á vegum
KastklUbbs Reykjavlkur og
stangveiðifélags Armanna og fara
fram I íþróttahúsi Kennara-
skólans.
„Þaö hefur færst mikiö I vöxt Ut
um allan heim aö menn hnýti
sjálfir slnar flugur og þaö fylgist
alveg aö hér,” sagöi Kolbeinn.
„Og þetta geta allir gert. Þaö er
enginn vandi. Hins vegar er oft
erfitt aö ná I efni I flugurnar
I 12